آنکه باد می کارد، طوفان درو می کند

۲. تخریب و آتش زدن پست برق و لوله انتقال آب زاینده رود به یزد و تعطیل کردن این شهر به خاطر بی آبی و درخواست تانکر از تهران تا گیلان همگی نشان از بیرون زدن کوه یخی دارد که دست کم سه دهه است متخصصان فریاد زدند و مسئولین و مافیای ذینفع گوش نکردند. روند توسعه آب محور در کشور بسان بریدن شاخه ای بود که رویش نشسته ایم. 

۳. همین دو هفته پیش بود که به نقل از وزیر جهاد کشاورزی سال ۱۴۰۳ را با افزایش ۳۶ درصدی صادرات محصولات کشاورزی تمام کردیم. هر جا زمین خالی بود به زمین کشاورزی تبدیل شد. هر جا شد چاه زده شد و اینقدر سد و بند آبخیزداری  ساختیم تا به این سطح از تولید برسیم. 

۴. تاسف آور است که سیاست های فرهنگی هم به جان منابع آبی و طبیعی کشور افتاد. ما برای نشان دادن جامعه ای دین گرا همه چیز را محدود کردیم ولی جامعه مسیر دیگری رفت. مردم برای ایجاد تفریگاههای خصوصی (ویلا یا همان دیسکوهای غیر رسمی) هر جای خوش و آب و هوای کشور را به خلوتگاه های آخر هفته تبدیل کردند. طنز تلخ آنکه افزایش تعطیلات از کرونا گرفته تا این روزها با انواع بهانه ها از سرما تا گرما و آلودگی و نبود برق و گاز کاربری این ویلاها و یا عیشکده ها را به روزهای دیگر هفته نیز تعمیم داده است.  

۵. در ابتدا ساخت ویلاها مختص شمال بود. ولی به مرور مردم دریافتند که به جای رفتن به شمال شمال را به استان خود بیاورند. هر جای خوش آب وهوا و بکری در هر شهر و استانی به آفت ویلا سازی دچار شد. ویلاها و تفریگاههای شخصی در حوضه قره کهریز اراک یک نمونه از این شبیه سازی است. اینهمه باغ ویلا و استخر به آب نیاز دارد. فکر نکنید که این تفریگاهها مربوط به خوانندگان رپ جوانان فریب خورده و شل حجاب یا خارج رفته است؟! نه بسیاری از آنها به مدیران فوقانی و میانی دولتی وشبه دولتی و صاحبان صنایع و روستائیان سابقی تعلق دارند که بدون درد سر مجوزها و وامهای مورد نیاز را بدست آورند تا به راحتی  این کاخ واره ها را بسازند. 

۶. یادم می آید زمانی که در جلسات انتخاب اعضای کابینه شرکت می کردیم ما را به ساختمانی مجلل و بزرگ در جردن بردند. اگر چه برای من تخمین ارزش آن ساختمان بسیار دشوار است شاید هزار میلیارد تومان یا بیشتر ارزش آن ساختمان باشد. از دوستان پرسیدم که این ساختمان به کدام سازمان تعلق دارد گفتند که این ساختمان خصوصی است و به آقای …. تعلق دارد؟ از این پاسخ تمام بدنم به لرزه افتاد حالم بد شد گفتم ما گول خوردیم. یاد مصاحبه ای از این فرد جنجالی افتادم که سالها پیش در مورد ثروتش از داشتن صدها هکتار زمینهای کشاورزی سخن می گفت. او مدعی بود ثروتش از راه کشاورزی است و کشاورزی هم برایش زایش داشته است. اوحق به جانب می گفت که از رانتی استفاده نکرده است. 

۷. طبق ماده ۸۱ مالیاتهای مستقیم تولید محصولات کشاورزی دامداری ماهیگیری جنکل کاری زنبورداری از شمول مالیات معاف است. آن روزها که درگیر سد چمشیر بودم خودم رفتم و با چشمان خودم دیدم که قبل از سد آب بندی ساخته اند و آب زهره قبل از شور شدن و عبور از زون نمکی –  بر اساس اطلاعات بومیان – برای آبیاری زمین های کشاورزی آن آقا منتقل می شود.  وقتی فرد با نفوذ یک منطقه چنین می کند نمی توان بر خرده کشاورزان ایراد گرفت که چرا چاهی زده اند و آبی را از رود و یا زیر زمین بالا می کشند.

۸. تصور کنید که بر حسب اتفاق تاثیر گزارترین فرد در تدوین قوانین کشور همان فرد باشد. قانونی که او می نویسد بودجه ای که او تصویب می کند و نقشی که او در تعیین مدیران و یا پروژه های عمرانی و آبی کشور و شهر و استان دارد دستاوردش چیست؟ جز تصویب ساخت سدی چون چمشیر جز انتقال آب از اینجا به آنجا جز تصویب پروژه های بی حساب کتاب آبخیزداری جز حمایت از توسعه بی حد وحساب کشاورزی. 

سخن پایانی: همه ما نگرانیم در این سال داغ که کشور با انواع ورشکستی ها (که با واژه شیک ناترازی جابجایش کرده اند) کشور درگیر جنگ هم شود. اما من خطر توسعه ناپایدار و اقتصاد آب محور را از بمباران دشمن نه تنها کوچکتر که بزرگتر می دانم.

زخم هر چاه معدن و صنعتی که بدون توجه به پایداری سرزمین بر جا می ماند چون بمبی است که سرمایه ها و زیر ساخت های طبیعی ما را به کلی ویران می کند. تلخ تر آنکه با صادرات محصول آن به خارج از کشور بخشی از ذی نفعان پولدارتر می شوند ولی برای این کشور نفعی جز آلودگی خاک و آب فرسایش خاک و کوه خشک شدن تالاب و دریاچه فرونشست زمین و اقتصاد ناسالمی است که منجر به کاهش ۱۴ هزار برابری ارزش پول ملی شده است.
آنکه باد می کارد طوفان درو می کند.

*استاد دانشگاه

۴۷۴۷