استرس امتحان؛ خطری برای سلامت روانی و جسمانی دانش آموزان – خبرگزاری وایکو | اخبار ایران و جهان

خبرنگاری وایکو- گروه استان ها: ایام امتحانات و خردادماه همیشه حال و هوای ویژه ای دارد و این موضوع تنها مختص دانش آموزان و دانشجویان نیست حتی افرادی که سال ها از اتمام تحصیل آن ها گذشته با وارد شدن به این ایام به یاد دوران امتحانات خود حس متفاوتی را تجربه می کنند.

شاید بخش مهمی از این حس متفاوت و شاید گاهی ناخوشایند مربوط به استرس و اضطرابی باشد که در زمان امتحانات، دانش آموزان و دانشجویان را درگیر می کند و این موضوع در برخی افراد تا حدی زیاد است که بعد از گذشت سال ها از اتمام دوران تحصیل نیز همچنان گاهی با آن ها همراه می شود.

آنچه مسلم است استرس و اضطراب نیز مانند هر درگیری روانی دیگر علاوه بر روح انسان می تواند جسم او را نیز بیمار کند بنابراین شناخت علل ظهور استرس امتحان بیش از حد در دانش آموزان و دانشجویان همچنین بررسی مشکلاتی که این امر می تواند برای آن ها به همراه داشته باشد و نقشی که والدین در رفع این معضل دارند تا حد زیادی کمک کننده است.

اضطراب امتحان چیست؟

محمد ربیعی در گفت وگو با خبرنگار وایکو، اظهار کرد: نمره ناپلیونی که در بین افراد مورد استفاده قرار می گیرد از بحث استرس و اضطراب منشا گرفته است یعنی افرادی که به سختی امتحان را می گذرانند.

این روانشناس افزود: اضطراب امتحان که با نمره ناپلیونی در ارتباط است، در بین دانش آموزان و دانشجویان دختر بیشتر مشهود است، اما اینکه به حداقل نمره اکتفا کنند در پسران بیشتر دیده می شود.

وی ادامه داد: تعریف ساده اضطراب امتحان تجربه نگرانی، تشویش و دلهره قبل، هنگام و بعد از امتحان است، بنابراین فرد در این زمینه از زمانی که از امتحان خود مطلع شود دچار استرس می شود و علایم اضطراب در آن ها بروز پیدا می کند.

ربیعی عنوان کرد: بیشتر افرادی که دچار اضطراب و استرس هستند، علایم استرس را سر جلسه امتحان، به شدت تجربه می کنند این در حالی است که استرس در برخی دانش آموزان بعد از امتحان آغاز می شود.

تاثیر کمال گرایی خانواده بر استرس دانش آموزان

این عضو هییت علمی دانشگاه شهرکرد یادآور شد: با توجه به اینکه سهم نمرات امتحانات نهایی در کنکور افزایش یافته شاهد اضطراب امتحان بیشتری در بین دانش آموزان هستیم، در حالی که کمال گرایی دانش آموز یا خانواده نیز به این موضوع دامن می زند.

ربیعی ادامه داد: اضطراب امتحان در چند بخش دارای علایم است که اولین آن علایم مربوط به فکر است، فکرهایی به صورت خودکار در ذهن دانش آموزانی که اضطراب امتحان دارند، می آید و معمولاً این افکار منفی بوده و در آن ها یک پیش بینی منفی نسبت به آینده ایجاد می کند، بنابراین طی آن دانش آموز قبل از امتحان اعلام نتیجه عدم موفقیت خود را پیش بینی می کند.

وی اضافه کرد: دانش آموز در این موقع توجهی به اینکه این فقط یک فکر و پیش بینی منفی است، ندارد و همین فکر منجر به افزایش نگرانی وی می شود، دانش آموزان دچار استرس امتحان دارای تفکری هستند که در اصطلاح روان شناسی به تفکر مساوی معروف است و بر اساس آن فرد اعتقاد دارد کسب نکردن نمره با بدبخت شدن یا رفتن آبرو و… برابر است.

علایم جسمانی که دانش آموزان دارای استرس را قابل شناسایی می کند

این روان شناس دومین دسته علایم را که بسیار در بین افراد مبتلا به اضطراب امتحان دیده می شود و رایج هست را علایم جسمانی استرس امتحان عنوان و خاطرنشان کرد: این علایم از تپش قلب شروع می شود، سپس لرزش دست ها و پاها هم به آن اضافه شده و با این علایم دانش آموزان مضطرب به راحتی قابل شناسایی هستند.

وی عرق کردن را از دیگر علایم جسمانی برشمرد و عنوان داشت: بسیاری از بچه هایی که اضطراب امتحان دارند شاهد عرق کردن شدید در دستان یا بدنشان هستند، برخی از دانش آموزان از خشکی دهان، درد پشت کتف ها، یخ کردن دستان و… شکایت می کنند و در این افراد بروز معده درد یا در حالت شدید حالت تهوع و تکرر ادرار هم مشاهده می شود.

تپش قلب، لرزش دست ها و پاها، عرق کردن، خشکی دهان، درد پشت کتف ها، یخ کردن دستان، بروز معده درد و در حالت شدید حالت تهوع از جمله علایم جسمانی استرس ناشی از امتحان است.

ربیعی تاکید کرد: اضطراب امتحان همچون یک تهدید است و همانطور که در تهدیدهای فیزیکی بدن واکنش هایی دارد در این زمینه هم بروز علایمی را شاهد هستیم که فرد را آماده گریز و دفاع می کند.

این مشاور با اشاره به علایم احساسی یا عاطفی در بین دانش آموزان مبتلا به استرس امتحان گفت: این دانش آموزان مدام از یک دل شوره مبهم شکایت می کنند چراکه دچار یک تشویش درونی هستند و نکته قابل توجه این است که هم علایم جسمانی و هم علایم احساسی از افکار نشات می گیرد.

وی خاطرنشان کرد: اضطراب امتحان همچنین می تواند با چند نشانه رفتاری خود را نشان دهد که شامل پرخوری، تنیدگی های جنسی که گاهی با استرس ارتباط دارد، افزایش سطح هوشیاری از حالت معمول و بروز بی خوابی هستند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: از دیگر علایم رفتاری استرس امتحان بروز پرخاشگری در این دانش آموزان، گریه کردن در مواجه با مسایل ساده، راه رفتن بیش از حد، نق زدن، ایرادگیری و… است.

بررسی نقش عوامل محیطی بر استرس دانش آموزان

ربیعی دلایل خانوادگی، آموزشگاهی و مدرسه ای و دلایل شخصی را از علل مهم ایجاد استرس عنوان و خاطرنشان کرد: والدین مضطرب، اضطراب را به دانش آموزان منتقل می کنند و در بسیاری از موارد کاهش استرس پدر و مادر در درمان فرزندان تاثیر بسزایی دارد.

والدین با کمال گرایی تحصیلی اضطراب امتحان را در دانش آموزان افزایش می دهد، این در حالی است که شکل صحبت کردن والدین با دانش آموزان در بروز این مشکل در بچه ها در ارتباط است، تحقیقات نشان داده مادرانی که نگران نتیجه امتحان پسران خود هستند منجر به ایجاد اضطراب بیشتر در ان ها می شوند.

این مشاور ادامه داد: اگر در خانواده در ایام امتحانات و غیر از آن تنش میان والدین زیاد باشد تاثیر بسزایی بر افزایش اضطراب بچه ها دارد، اما در این بین نباید از عوامل آموزشگاهی که در ایجاد و تداوم استرس نقش دارند غافل شد، لازم است محیط امتحان به گونه ای باشد که افراد بتوانند توانایی های خود را بروز دهند، اگر محیط، محیطی امن باشد بچه ها موفق تر خواهند بود.

ربیعی افزود: نحوه طرح سوالات هم در برخی مواقع می تواند در اضطراب امتحان نقش داشته باشد، برخی از سوالات در امتحان به نحوی طرح می شوند که می خواهد نادانسته های بچه ها را بسنجد، گرفتن آزمون با این تفکر استرس بچه ها را افزایش می دهد.

وی یکی از راه های کاهش اضطراب نوجوانان را گوش دادن به مشکل دانش آموز در خصوص استرس امتحان عنوان و یادآور شد: هرچه افراد از تنش و نگرانی های خود صحبت کنند کاهش نگرانی ها را در پی دارد.

این مشاور دلگرمی دادن به نوجوانان خصوصاً دانش آموزان متوسطه اول را راهکار موثر دیگر عنوان و بیان کرد: باید توجه داشت که تمجیدی که برای دلگرمی دادن به بچه ها انجام می شود، واقعی باشد.

به گزارش خبرنگار وایکو، آنچه مسلم است خانواده در تمامی ابعاد زندگی انسان نقش و اثری غیر قابل انکار دارد بنابراین والدین می توانند در رفع استرس امتحان فرزندان خود نقشی کلیدی داشته باشند اما نباید در این میان نقش مدارس و معلمان را نیز نادیده گرفت.

با توجه به اهمیت حفظ سلامت روانی و جسمانی دانش آموزان در کنار تلاش برای رشد و ارتقای تحصیلی آن ها لازم است والدین و معلمان راهکارهای کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان و دانشجویان را شناخته و آن ها را به کار بگیرند.