تکلیف معاونت علمی برای توسعه میکروالکترونیک در کشور/شرط حمایت از فناوری های گلوگاهی
جمله معروف «اعتماد از سیلیکان شروع می شود» به معنای این است که ریزتراشه های سیلیکانی ریشه امنیت کشورها هستند و رویکرد کارزار نوینی در دنیا ایجاد شده است که بر اساس آن کشورها به دنبال توسعه صنعت و فناوری های مرتبط با میکروالکترونیک هستند و در ایران نیز معاونت علمی
ریاست جمهوری مکلف شده که با راه اندازی مرکز ملی توسعه ریزفناوری و میکروالکترونیک اقدام به ایجاد زیر ساخت های توسعه این فناوری در کشور کند و تدوین برنامه ملی و طراحی و ساخت ریزتراشه ها از دستاوردهای این نهاد به شمار می رود.
به گزارش وایکو، امروزه حیات سیستم های کامپیوتری، تجهیزات مخابراتی، تلفن های همراه، خودروها، لوازم خانگی، سامانه های دفاعی، صنعت هوافضا و رباتیک و همه و همه به ریزتراشه ها وابسته است و این امر سبب شده که صنعت میکروالکترونیک در کشورهای دنیا یک صنعت مهم تلقی شود و اکنون رقابت فزاینده ای در این حوزه برپاست.
میکروالکترونیک حوزه ای از علوم الکترونیک و مهندسی برق است که به طراحی، ساخت و استفاده از سیستم های الکترونیکی با ابعاد بسیار کوچک کمک می کند. این حوزه شامل ساخت اجزای الکترونیکی مانند ترانزیستور، مدارهای یکپارچه و میکروپروسسورها می شود.
این حوزه مهندسی امکان پیشرفت در زمینه هایی مانند ارتباطات بی سیم، اینترنت اشیاء، سنسورها، رایانه های هوشمند، پزشکی، خودروهای هوشمند و صنعت نظامی را فراهم می کند. به عنوان مثال، در زمینه ارتباطات بی سیم، توسعه تراشه های 5G و اینتگرال رادیو (RFIC) که از تکنولوژی میکروالکترونیک استفاده می کنند، امکان انتقال داده ها با سرعت بالا و پهنای باند گسترده را به ارمغان می آورند.
در حوزه پزشکی نیز تراشه های میکروالکترونیکی به بهبود روش های تشخیص و درمان بیماری ها و مراقبت بهداشتی کمک می کند و سنسورهای کوچک و پوشیدنی که بر پایه میکرو الکترونیک ساخته شده اند، پزشکان را به پایش و ثبت شدت فعالیت بدن، مانیتورینگ قلب، اندازه گیری پارامترهای فیزیولوژیکی و دستگاه های تزریق دارو یاری می کند.
با اختراع و توسعه ترانزیستور در امپراطوری پروس و آلمان نازی و سپس انتقال دانش آن به ایالات متحده آمریکا پس از جنگ جهانی دوم گام ابتدایی صنعت میکروالکترونیک برداشته شد.
اهمیت این دانش ابتدا توسط مدیران آمریکایی درک نشد و آن را به ژاپن فروختند، اما با موفقیت هایی که شرکت ژاپنی سونی به دست آورد، دوباره این صنعت را به داخل کشور آمریکا بازگرداندند.
در امریکا، «ویلیام شاکلی»، فیزیکدان برجسته مامور توسعه ترانزیستور در آزمایشگاه بل شد و شاکلی و گروه تحقیقاتی او به نتایج موفقیت آمیزی دست یافتند و توانستند نوبل فیزیک سال 1956 را از آن خود کنند.
این محققان از آزمایشگاه جدا شدند و شرکتی را تاسیس کردند و اولین مشتریان این شرکت، سازمان ناسا و نیروی هوایی ارتش امریکا بودند. ناسا برای سامانه هدایت سفینه آپولو که قرار بود به ماه سفر کند، به ریزتراشه نیاز داشت و نیروی هوایی امریکا نیز به ریزتراشه ای برای هدایت موشک بالستیک قاره پیمای «مینتمن2» نیازمند بود.
وبگاه خبری «Tortoise Media» در آخرین گزارش خود نتایج تحقیقی درباره هوش مصنوعی جهانی را منتشر کرد و در آن 62 کشور با بیش از 100 شاخص برای اندازه گیری سطوح این فناوری در دسته بندی های مختلف از جمله استعداد، زیرساخت، تحقیق و توسعه، فعالیت های تجاری و استراتژی دولتی، ارزیابی شدند.
این مطالعه نشان داد که عربستان سعودی در حوزه تدوین استراتژی دولتی برای این فناوری، پیشتاز است؛ شاخصی که عمق تعهدات و استراتژی های سرمایه گذاری ملی را اندازه گیری می کند. سایر کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا در این شاخص، با فاصله پایین تر و در رده بیست وسوم به بعد قرار گرفتند.
بر اساس این گزارش، 10 کشور برتر در این شاخص به این شرح است :
| رده | کشور |
|---|---|
| 1 | ایالات متحده آمریکا |
| 2 | چین |
| 3 | سنگاپور |
| 4 | بریتانیا |
| 5 | کانادا |
| 6 | کره جنوبی |
| 7 | رژیم اشغالگر قدس |
| 8 | آلمان |
| 9 | سوییس |
| 10 | فنلاند |
کشورهای پیشتاز غرب آسیا و آفریقا در حوزه تدوین استراتژی دولتی هوش مصنوعی و رتبه جهانی آنها در این شاخص، عبارتند:
| کشور | رتبه |
|---|---|
| عربستان سعودی | 1 |
| مصر | 23 |
| امارات | 24 |
| ترکیه | 27 |
| قطر | 46 |
| رژیم اشغالگر قدس | 47 |
| مراکش | 50 |
| تونس | 58 |
| بحرین | 61 |
بر اساس این گزارش، کشور امارات متحده عربی نیز در شاخص زیرساخت های هوش مصنوعی که فاکتورهایی چون «قابلیت پایایی اینترنت»، «برق» و «توان ابررایانه ها» را می سنجد، در جایگاه چهارم قرار دارد. کشور قطر نیز بالاترین امتیاز جهان عرب در تحقیقات هوش مصنوعی را کسب کرده و بالاتر از کشورهایی چون ژاپن و هند در جایگاه هفدهم قرار گرفته اند.
به عقیده بسیاری از کارشناسان، با سقوط برخی کشورهای توسعه یافته مانند بریتانیا به رتبه های پایین تر، کشورهای عربی فرصت را برای تقویت حضور و افزیش ظرفیت هوش مصنوعی خود غنیمت شمرده اند، به گونه ای که عربستان سعودی اواخر سال 2020، استراتژی ملی خود را برای داده ها و هوش مصنوعی (NSDAI) تدوین کرد که هدف آن جذب 20 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی و داخلی تا سال 2030 است و امارات متحده عربی نیز استراتژی پنج رکنی خود را در سال 2017 و با هدف تشکیل شورای هوش مصنوعی، توسعه نیروی متخصص توانمند و همچنین ایجاد قوانینی برای استفاده ایمن از این فناوری تا سال 2071 مصادف با صدمین سالگرد تاسیس این کشور تدوین کرد.
تهدیدات میکروالکترونیکی در مسیر توسعه کشورها
هنگام خرید لوازم الکترونیکی، مصرف کنندگان به ندرت به امنیت ریزتراشه های موجود در دستگاه ها فکر می کنند، اما واقعیت این است که ریزتراشه ها اولین گزینه برای سوءاستفاده و مناسب ترین نقطه برای فعالیت های جاسوسی و خرابکارانه در یک سامانه دیجیتال هستند. در حالی که جهانی سازی با بهره برداری از نیروی کار ارزان قیمت و با افزایش تیراژ تولید، هزینه های صنعت را کاهش داده است، به طور همزمان تهدیدات جدی را نیز موجب شده است.
مجموعه این عوامل به اضافه امکان نصب بدافزارهای نرم افزاری روی سامانه های الکترونیکی، موجب شده که تجهیزات الکترونیکی مهمترین نقطه ضعف امنیتی برای کشورها و نقطه تمرکز جنگ های اطلاعاتی باشند.
در این خصوص اصل معروفی وجود دارد که می گوید «اعتماد از سیلیکان شروع می شود» یعنی ریزتراشه های سیلیکانی ریشه امنیت هستند که حفاظت های نرم افزاری بر پایه آن اجرا می شوند و سامانه های امن را نمی توان بر اساس سخت افزار آسیب دیده طراحی کرد؛ از این رو کشورها بر خودکفایی در میکروالکترونیک استوار شده است.
ایران و توسعه میکروالکترونیک
پس از دوران کرونا به دلیل کاهش عرضه ای که در آن بازه در صنعت ریزتراشه به وجود آمده بود، شرکت های بزرگ فناوری به منظور جبران کمبود پیش آمده اقدام به خرید تعداد زیادی ریزتراشه کردند.
کمبود ریزتراشه در بازارهای جهانی و مساله تحریم باعث شد ایران در آن دوران به خصوص در حوزه تهیه ریزتراشه های لوازم خانگی و خودرو با مشکل مواجه شود. همچنین افزایش تقاضای وسایل ارتباطی و صوتی تصویری در اثر قرنطینه نیز باعث افزایش نیاز به ریزتراشه در کشور شده و مشکلات را دوچندان کرده بود.
پس از این چالش، حاکمیت تصمیم به پوشش حداقلی نیازهای خود در این حوزه گرفت. در همین راستا بر اساس بند ن تبصره 7 بودجه 1401 مقرر شد بین 10 تا 30 درصد از منابع تعرفه واردات گوشی های تلفن همراه بالای 600 دلار به حوزه میکروالکترونیک اختصاص یابد؛ اما در نهایت 1300 میلیارد تومان آن محقق شد. تنها 200 میلیارد تومان به صندوق صحا (صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته وابسته به وزارت صمت) تعلق گرفت و بخشی از این 200 میلیارد تومان به میکروالکترونیک و بخش دیگر به حوزه بومی سازی تلفن همراه اختصاص یافت و در واقع آن بودجه نهایی محقق نشد؛ اما همین که موضوع میکروالکترونیک در بودجه کل کشور قرار گرفت و به آن توجه شد، باعث دلگرمی و امیدواری فعالان این عرصه شد.
در بودجه 1402، ردیف بودجه جداگانه در قالب بند ط تبصره 7 تخصصی برای توسعه زیرساخت های صنعت میکروالکترونیک در نظر گرفته شد.
تکلیف معاونت علمی در برنامه هفتم
در برنامه هفتم توسعه تکالیف جدید معاونت علمی ریاست جمهوری مشخص شده و این معاونت مکلف است مراکز ملی توسعه فناوری در 6 حوزه فناوری خاص را ایجاد کند. در این برنامه آمده است:
معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری مکلف است با اهداف تامین زیرساخت یکپارچه مورد نیاز در جهت بهبود زیست بوم فناوری در حوزه های حیاتی و اقتدارآفرین که سبب جریان سازی صنایع و اقتصاد آینده می شود، جذب و توانمندسازی نخبگان در حوزه های مدنظر و همچنین ارتقای سطح حکمرانی در راستای سیاست گذاری و تدوین و پیاده سازی برنامه های بلند مدت و شکل گیری تعاملات بین المللی موثر که موجب تسریع در روند توسعه فناوری می شود، با همکاری بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت های قانون جهش تولید دانش بنیان، در حوزه های زیر اقدام به ایجاد مراکز ملی توسعه فناوری کند:
* هوش مصنوعی
* کوانتوم
* زیست مهندسی
* مواد و ساخت پیشرفته
* ریزفناوری و میکروالکترونیک
* فناوری های عصبی، مغز و علوم شناختی
هر یک از این مراکز باید زمینه لازم برای همکاری، آموزش های تخصصی و توانمندسازی متخصصان و نخبگان برتر کشور را فراهم کرده و از نظر اقتصادی دارای الگوهای پایدار و توسعه پذیر باشند. همچنین کلیه دستگاه های اجرایی مکلف به همکاری با معاونت مزبور در تجهیز و راه اندازی این مراکز و بهره گیری از ظرفیت آنها در برنامه های توسعه فناوری خود هستند.
اقدامات کشور برای توسعه میکروالکترونیک
راه اندازی اولین ابرمیکروالکترونیک کشور:
نخستین ابرمیکروالکترونیک کشور توسط ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان دیجیتال معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و برنامه ملی میکروالکترونیک و با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی و شبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی راه اندازی شد.
از ویژگی های این ابرمیکروالکترونیک، استفاده از به روزترین ابزارهای لازم برای طراحی و ساخت تراشه های مجتمع آنالوگ، دیجیتال و فرکانس بالا در بسته های مختلف نرم افزاری این حوزه بر بهترین بستر سخت افزاری موجود در کشور است که دسترسی همگانی را در هر نقطه ای از کشور برای متخصصان، اساتید، دانشجویان و شرکت های دانش بنیان این حوزه فراهم می کند.
«امکان طراحی مدارهای مجتمع آنالوگ، دیجیتال و فرکانس بالا بر بستر پردازشی فوق سریع»، «دسترسی امن، آسان و کم هزینه به ابزارهای طراحی مدارهای مجتمع پیشرفته» و «قابلیت استفاده از گرنت های صندوق شکوفایی و نوآوری و لبزنت با حمایت ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان دیجیتال و برنامه ملی میکروالکترونیک» از خدمات این مرکز در حوزه میکروالکترونیک به شمار می رود.
حمایت از شرکت های دانش بنیان متقاضی توسط صندوق نوآوری و شکوفایی در قالب گرنت های تخصصی مورد تایید این صندوق در همکاری با برنامه ملی میکروالکترونیک و ستادهای همکار این برنامه صورت می گیرد. همچنین اساتید و دانشجویان این حوزه می توانند از ظرفیت ابر میکروالکترونیک در قالب گرنت های تخصیصی برنامه ملی میکروالکترونیک در شبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی استفاده کنند.
کتابخانه های تخصصی طراحی برای ساخت نمونه تراشه دانشگاهی مرتبط با فراخوان های برنامه ملی میکروالکترونیک از طریق شبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی، به صورت خدمات نصب شده و آماده بر بستر سیمرغ، در دسترس اساتید منتخب فراخوان قرار خواهد گرفت.
تدوین برنامه ملی میکروالکترونیک:
این برنامه به منظور سیاست گذاری کلان و تدوین نقشه راه توسعه فناوری میکروالکترونیک کشور و به عنوان بازوی هماهنگی بین ارکان سیاست گذاری، مجریان و ذی نفعان صنعت نیمه هادی ذیل معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری فعالیت می کند. برنامه ملی میکروالکترونیک با نگاهی قرارگاهی و ماموریتی به دنبال کنترل و توسعه بازار میکروالکترونیک با هدف شکل دهی زیست بوم صنعت نیمه هادی کشور، کاهش وابستگی رشد صنعت نیمه هادی به حمایت های دولتی، ایجاد نقطه اتصال بازار داخل به بازار بین المللی و تضمین پایداری تولید مبتنی بر اقتصاد میکروالکترونیک است.
راه اندازی پارک فناوری حوزه میکروالکترونیک:
این پارک در راستای اجرایی سازی برنامه ملی میکروالکترونیک، راه اندازی می شود و در این پارک با ایجاد آزمایشگاه ها و زیر ساخت های مورد نیاز، زمینه استقرار شرکت های دانش بنیان فعال در حوزه های مرتبط با میکروالکترونیک فراهم می شود. هر شرکتی که در این حوزه، تحقیقاتی را داشته باشد، می تواند پس از تایید در این منطقه مستقر شود و از ظرفیت ها و امکانات این پارک بهره مند شود. در این پارک کمتر از 100 شرکت امکان استقرار دارند و با توسعه فعالیت ها، زنجیره تامین فناوری های حوزه میکروالکترونیک در کشور تامین می شود.
اولین رویداد ملی ساخت تراشه میکروالکترومکانیکی:
نخستین رویداد ملی ساخت تراشه میکروالکترومکانیکی(MEMS) به همت برنامه ملی میکروالکترونیک و ستاد توسعه فناوری نانو و میکرو معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و با همکاری مرکز خدمات آزمایشگاهی دانشگاه صنعتی شریف و حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار می شود. این رویداد در دو محور ساخت سنسور فشارسنج (Pressure Sensor) و ساخت سنسور شتاب سنج تک محوره (Uniaxial Accelerometer) است.
راه اندازی مرکز جامع خدمات ریزتراشه ایران:
یکی دیگر از برنامه هایی که در دستور کار دولت و معاونت علمی، فناوری اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری قرار گرفته، راه اندازی مرکز خدمات ریزتراشه است. این مرکز قرار است شرکت های فعال در زمینه ساخت تراشه را به کارخانه های خارجی متصل کند و ارزیابی عملکرد و تایید اصالت تراشه، ارایه گواهی معتبر تاییدیه، مشخصه یابی تراشه و خدمات باندینگ و بسته بندی از وظایف این مرکز به شمار می رود. با راه اندازی این مرکز جامعه طراحان تراشه در کشور می توانند از ظرفیت نمونه سازی خارج از کشور استفاده کنند.
حمایت از طرح های دانش بنیان ها:
در این برنامه تمام شرکت های دانش بنیان در حوزه میکروالکترونیک تحت حمایت معاونت علمی، برنامه ملی میکروالکترونیک و صندوق نوآوری و شکوفایی قرار می گیرند. بر اساس آن از طرح های با اولویت گلوگاهی و راهبردی که حداقل 2 بار نمونه سازی شده اند و نتایج قابل تایید و رو به پیشرفت داشته اند، حمایت می شود.
تخصیص تعرفه واردات موبایل:
به منظور تامین بودجه مورد نیاز برای توسعه زیرساخت های میکروالکترونیک، آیین نامه ای تحت عنوان «تخصیص تعرفه واردات موبایل به حوزه میکروالکترونیک» تدوین شده و بر اساس آن قرار است منابع حاصل از حقوق ورودی رویه (برند) تجاری واردات گوشی های تلفن همراه خارجی بالای 600 دلار که حداقل 15 درصد است و البته واردات گوشی در سایر رویه ها که 2 برابر محاسبه و دریافت می شود، به خزانه واریز شود.
ایجاد 6 آزمایشگاه آفرینش فناوری:
برنامه هفتم توسعه تکلیف کرده است در راستای تکمیل زنجیره های ارزش در حوزه های گوناگون فناوری و اتصال حلقه های بزرگ صنعت به بخش های نوآور و پایین دستی کشور 6 آزمایشگاه ملی یا مرکز ملی آفرینش فناوری در حوزه های مختلف اعم از میکروالکترونیک، هوش مصنوعی و … راه اندازی شود.
ساخت تراشه های پرکاربرد:
ساخت تراشه های پرکاربرد و سفارشی سازی در حوزه های مختلف صنعتی از دستاوردهای محققان شرکت های دانش بنیان است. این فناوران طراحی تراشه های آنالوگ و دیجیتال در محدوده های فرکانس پایین تا ماکروویو را به تولید رساندند و این تیم تحقیق و توسعه توانسته اند چندین طرح بزرگ شامل تراشه های گوناگون برای صنایع مختلف طراحی کنند که هر کدام تحولی در صنعت مربوطه، ایجاد و امکان تولید انبوه کم هزینه را فراهم کرده است.
پایان خبر وایکو
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "تکلیف معاونت علمی برای توسعه میکروالکترونیک در کشور/شرط حمایت از فناوری های گلوگاهی" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "تکلیف معاونت علمی برای توسعه میکروالکترونیک در کشور/شرط حمایت از فناوری های گلوگاهی"، کلیک کنید.