مداحی «تزورونی» چطور به اثری ماندگار تبدیل شد+ فیلم

مروری بر مداحی‌های اربعین در گفت‌وگو با نوید اطاعتی؛

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری وایکو، اولین بار ملاباسم کربلایی را در حال مداحی در حرم حضرت عباس (ع) دیدم. نوروز ۹۴ بود که ما مهمان شهر امام حسین (ع) شده بودیم آن ایام مصادف بود با وفات حضرت ام البنین مادر حضرت اباالفضل (ع). تمام شهر سوگوار و عزادار مادر ساقی دشت کربلا بود؛ موکب‌ها در اطراف حرم‌ها فعال بودند و بین الحرمین کربلا جای سوزن انداختن نبود.

وقتی شامگاه وفات وارد حرم علمدار کربلا شدم مراسم پرشوری را دیدم که مداحی پرسوز و گداز در حال مرثیه سرایی بود و انبوه عزاداران با نوای او بر سر و سینه می‌زدند. با عربی دست و پا شکسته اسم مداح را از زنی عرب پرسیدم گفت: اسمش «ملاباسم کربلایی» است.

فهمیدم آدم معروفی است و عراقی‌ها بسیار دوستش دارند. او هنوز در بین مخاطبان ایرانی ناشناخته بود. بعد‌ها ملاباسم مداحی معروف «تزورونی» را خواند یک شعر احساسی بسیار قوی از زبان امام حسین (ع) با موسیقی تاثیرگذار و مداحی حرفه‌ای. این مداحی به عربی خوانده شد و کلیپ آن با زیرنویس فارسی بیرون آمد، اما بسیار در بین مخاطبان ایرانی طرفدار پیدا کرد و بخصوص در مسیر پیاده روی و در موکب‌ها فراوان شنیده شد.

شعر ماندگار این مداحی و صدای محزون ملاباسم باعث شد مخاطبان فارسی زبان با وجود اینکه معنی آن را زیاد متوجه نمی‌شدند، اما با آن ارتباط برقرار کنند و مداحی «تزورونی» آنها را یاد جاده‌های اربعین بیندازد.

مداحی «تزرونی» ملاباسم کربلایی را با زیرنویس فارسی در ادامه تماشا کنید: 

سال گذشته هم یک مداح جوان خوزستانی «درب العشک» را باز هم به زبان عربی اجرا کرد و بسیار مورد توجه مخاطبان و ارادتمندان حضرت سیدالشهدا قرار گرفت.

محمد الجنامی، مداح معروف نغمه‌های اربعین و صاحب نوای مشهور «حسین»، که سال‌هاست در زمینه مداحی به زبان‌های فارسی و عربی در ایران و عراق فعالیت می‌کند؛ به یکباره به چهره مداحی‌های اربعین تبدیل شد. او از نوجوانی در هیئت‌های ایرانی و عراقی به مداحی و نوحه‌خوانی می‌پردازد. بیشتر مداحی‌های او دارای سبک جدید و شور است و صدای خاص و سوزناکش به این مداحی‌ها حال و هوای دلنشینی می‌بخشد.

از آثار مشهور این مداح جوان عرب زبان؛ می‌توان به قطعات «درب العشک» سروده حسین الکربلایی، «مجانینه»، «هلا، انا ام البنیم»، «انا ام الیرفع الراس» که برای وفات حضرت ام البنین سروده شده‌اند اشاره کرد.

«کنار قدم‌های جابر» با نوای میثم مطیعی که به دوزبان عربی و فارسی اجرا شد هم از مداحی‌های ماندگار اربعین است. به خصوص درسال‌های ابتدایی شکل گیری گسترده پیاده روی اربعین این مداحی بشدت مورد توجه قرار گرفت و در مرز‌های خروجی کشور بسوی عراق مدام شنیده می‌شد حتی در داخل خاک عراق و در موکب‌های ایرانی مداحی میثم مطیعی علاقمندان فراوان خودش را داشت.

در سال‌هایی که کرونا در جهان همه گیر شد و مردم امکان حضور گسترده در اربعین را نداشتند این مداحی معروف محمد حسین پویان‌فر «من ایرانم و تو عراقی چه فراقی چه فراقی…» بشدت همه گیر شد و زبان حال عاشقانی بود که امکان حضور در پیاده روی اربعین و زیارت کربلا را نداشتند و در فراق امام حسین (ع) می‌سوختند گرچه این مداحی زمان خاص خودش را داشت ولی صدای دلنشین و محزون پویانفر و محتوای شعر، آن را به مداحی‌ای ماندگار تبدیل کرد.

نوید اطاعتی مداح و شاعر اهل بیت در گفت‌وگو با خبرنگار وایکو درباره علت ماندگاری مداحی ملاباسم کربلایی می‌گوید: این کار که چند سال پیش توسط ملاباسم خوانده شد دارای محتوای فوق العاده‌ای است. شعری قوی و سوزناک که از زبان امام حسین علیه السلام بیان می‌شود و اجرای خوب و موسیقی تاثیرگذار این مداحی را به یک اثر فوق العاده و فاخر تبدیل کرده است.

وی افزود: عبارت‌های خیلی تلخ و جانسوز در این مداحی از قول امام حسین علیه السلام بیان می‌شود که واقعا دل و قلب آدم می‌لرزد این قدر که تکان دهنده است مثلا می‌گوید: «خوش آمدید‌ای زائران من. به دستان بریده عباس، به گلوی بریده شش ماهه قسم می‌خورم که شما را شفاعت می‌کنم، شما گرما و سرما را نادیده گرفتید و بسوی من آمدید و من وظیفه خودم می‌دانم که شما را شفاعت کنم» عباراتی از زبان امام حسین علیه السلام بیان می‌شود که باور پذیر است و خدشه‌ای به اصل دین ما وارد نمی‌کند. یعنی چنین شخصیتی را از امام حسین علیه السلام می‌توانیم باور کنیم و میپذیریم که امام اینطوری از زائرینش استقبال می‌کند.

اطاعتی عنوان کرد: اگر شاعر فارسی زبان بخواهد مضمون یک سری جملات را بگوید مثلا می‌گوید جابر نقل کرده که هر کس زیارت امام حسین علیه السلام برود مورد شفاعت قرار می‌گیرد، ولی ملا باسم کربلایی از قول امام حسین علیه السلام می‌گوید: «من قسم می‌خورم که شفاعت می‌کنم».

وی ادامه داد: روی منبر هزاران با از قول امام صادق علیه السلام در فضیلت زیارت امام حسین بگوییم شاید اینقدر تاثیر نداشته باشد که ملاباسم خوانده؛ که این برگرفته از فرهنگ شیعیان عراق است. در عراق وقتی مادری به حرم حضرت عباس می‌رود بچه اش را جلوی ضریح حضرت ابالفضل علیه السلام پرت می‌کند و می‌گوید یا شفای این بچه را بده یا دیگر این جا نمی‌آیم و دیگر تو را باب الحوائج صدا نمی‌کنم. از نگاه ما این مدل حرف زدن پذیرفته نیست و می‌گوییم این چه نوع برخورد با معصوم است زائر باید با خواهش و تمنا حرف بزند.

مداح اهل بیت(ع) اضافه کرد: در فرهنگ عرب این طور نیست باور آن انسان آنگونه است که حضرت عباس را اینطور خطاب قرار دهد. نمی‌توانیم به او خرده بگیریم، چون باورش این است که او امام معصوم را بزرگتر خودش می‌بینید و انتظار دارد گرفتاری اش را حل کند. شاید، چون ما مثل آنها خودمان را مستاصل و مضطر ندیدیم.

وی افزود: نوحه ملاباسم سالهاست دارد شنیده می‌شود و همیشه هم تازگی دارد و قطعا تا سال‌ها خواهد ماند مثل محتشم که شعری را برای امام حسین علیه السلام گفت و قرن‌ها گذشت و هم چنان که محرم می‌شود در کتیبه‌ها و پرده‌هایی که برای محرم می‌زنیم استفاده می‌کنیم: باز این چه شورش است که در خلق عالم است/ باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است.

اطاعتی به نوحه کنار قدم‌های جابر با مداحی میثم مطیعی هم اشاره دارد و می‌افزاید: شعر آن کار را دوستان من گفتند و مداحی دو زبانه است و بشدت مورد توجه قرار گرفت. در این شعر می‌بینیم شاعر زائر امام حسین (ع) را کنار جابر قرار می‌دهد و می‌گوید تو داری کنار قدم‌های جابر در اربعین قدم می‌گذاری.