نحوه نوشتن دادخواست مطالبه وجه

تنظیم صحیح دادخواست مطالبه وجه نخستین و حیاتی ترین گام در مسیر قانونی بازپس گیری حقوق مالی است. این فرآیند، با توجه به پیچیدگی های حقوقی، نیازمند دقت و آگاهی کامل از جزئیات نگارش و پیوست ها است تا اطمینان حاصل شود که مسیر قضایی به درستی آغاز شده و خواهان از همان ابتدا، از استحکام قانونی لازم برخوردار است.

در دنیای امروز، روابط مالی و اقتصادی انسان ها پیچیدگی های فراوانی پیدا کرده اند. ممکن است هر فردی در مقاطع مختلف زندگی، به دلایل گوناگون از دیگری طلبکار شود. این طلب می تواند ناشی از یک قرض دوستانه، بهای کالای فروخته شده، دستمزد خدمات ارائه شده، یا حتی جبران خسارتی باشد که به واسطه عمل فرد دیگری متحمل شده است. در بسیاری از موارد، بدهکار به وعده خود عمل نمی کند و پرداخت بدهی را به تأخیر می اندازد یا به کلی از آن سر باز می زند. در چنین شرایطی، تنها راهکار قانونی برای احقاق حق و مطالبه وجه، مراجعه به مراجع قضایی و طرح دعوای مطالبه وجه است.

تجربه نشان می دهد که بسیاری از افراد، به دلیل ناآشنایی با اصول و قواعد نگارش دادخواست، ممکن است در مراحل ابتدایی دچار اشتباهاتی شوند که می تواند روند رسیدگی به پرونده را طولانی تر کرده یا حتی به ضرر آن ها تمام شود. نگارش دادخواستی که جامع، مستند و از نظر حقوقی بی نقص باشد، می تواند شانس موفقیت خواهان را به شکل چشمگیری افزایش دهد. این راهنما با هدف ارائه یک مسیر روشن و گام به گام برای تمامی افرادی تنظیم شده است که قصد دارند خودشان دادخواست مطالبه وجه را تنظیم کنند و یا می خواهند با درک عمیق تری از فرآیند، به وکیل متخصص مراجعه کنند.

دعوای مطالبه وجه چیست؟ تعاریف و مفاهیم حقوقی پایه

درک صحیح از مفهوم دعوای مطالبه وجه، اولین سنگ بنای هر اقدام حقوقی موفق در این زمینه است. این دعوا، یک دعوای حقوقی محسوب می شود که در آن، فردی که طلبکار است (خواهان)، علیه فردی که بدهکار است (خوانده)، در دادگاه حقوقی طرح دعوا می کند. خواسته اصلی این دعوا، پرداخت مبلغی وجه است که خواهان مدعی است از خوانده طلب دارد.

تعریف حقوقی مطالبه وجه

مطالبه وجه بر اساس قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی تعریف می شود. در واقع، این قوانین چارچوب های لازم برای اثبات طلب و نحوه رسیدگی به آن در دادگاه را مشخص می کنند. هنگامی که یک تعهد مالی شکل می گیرد و بدهکار از ایفای آن خودداری می کند، طلبکار حق دارد از طریق قانون، طلب خود را مطالبه کند. این حق می تواند ناشی از یک قرارداد کتبی یا شفاهی، یک سند تجاری، یا حتی یک عمل حقوقی باشد که موجب ایجاد دین شده است.

طرفین دعوا: خواهان و خوانده

در هر دعوای حقوقی، دو طرف اصلی وجود دارند:

• خواهان: فرد یا نهادی است که مدعی است از دیگری طلبی دارد و دادخواست را تنظیم و تقدیم می کند تا حق خود را احقاق کند. در دعوای مطالبه وجه، خواهان همان طلبکار است.
• خوانده: فرد یا نهادی است که خواهان مدعی است به او بدهکار است و دادخواست علیه او مطرح می شود. در این دعوا، خوانده همان بدهکار است.

انواع منشأ طلب

منشأ طلب می تواند بسیار متنوع باشد و درک آن برای جمع آوری مستندات لازم اهمیت فراوانی دارد. برخی از رایج ترین منشأهای طلب عبارتند از:

• قرض: وجوهی که به صورت قرض الحسنه یا با بهره به دیگری داده شده است.
• معامله: بهای کالایی که فروخته شده اما پول آن دریافت نشده، یا دستمزد خدماتی که ارائه شده اما پرداخت نشده است (مانند فروش کالا، ارائه خدمات مشاوره، پیمانکاری و…).
• خسارت: جبران ضرر و زیانی که به دلیل عمل یا قصور دیگری به فرد وارد شده است (مانند خسارت ناشی از تصادف، عدم انجام تعهد قراردادی).
• واریز اشتباه: وجوهی که به اشتباه به حساب فردی واریز شده و باید مسترد شود.
• اسناد تجاری: وجوه مربوط به چک، سفته، برات که سررسید شده و پرداخت نشده اند.

مرجع صالح برای رسیدگی

تشخیص مرجع قضایی صالح، گامی کلیدی پیش از هر اقدام است. صلاحیت دادگاه بر اساس میزان مبلغ خواسته (اصل طلب به همراه خسارات احتمالی) تعیین می شود:

• شورای حل اختلاف: اگر مبلغ خواسته تا ۲۰۰ میلیون ریال (معادل ۲۰ میلیون تومان) باشد، دعوای مطالبه وجه در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار می گیرد. رسیدگی در شورا معمولاً سریع تر و کم هزینه تر است.
• دادگاه حقوقی: اگر مبلغ خواسته بیش از ۲۰۰ میلیون ریال باشد، دعوا باید در دادگاه حقوقی مطرح و رسیدگی شود.

این تفکیک صلاحیت، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا تقدیم دادخواست به مرجع غیرصالح می تواند منجر به رد دادخواست و طولانی شدن روند دادرسی شود.

مراحل و اقدامات ضروری پیش از تنظیم دادخواست مطالبه وجه

پیش از آنکه قلم به دست گرفته و دادخواست خود را تنظیم کنید، مراحل مقدماتی و ضروری وجود دارد که رعایت آن ها می تواند به استحکام پرونده شما کمک شایانی کند. این اقدامات در واقع پایه و اساس اثبات حق شما در دادگاه را شکل می دهند.

الف) جمع آوری و آماده سازی مدارک و مستندات اثبات طلب

هیچ دعوایی بدون دلیل و مدرک به نتیجه مطلوب نمی رسد. بنابراین، نخستین و مهم ترین قدم، جمع آوری تمام مستنداتی است که به نحوی طلب شما را اثبات می کند:

• اسناد رسمی و تجاری:
  • چک و سفته برگشتی: همراه با گواهی عدم پرداخت که از بانک مربوطه اخذ شده است.
  • برات: سندی که به موجب آن، صادرکننده به دیگری دستور پرداخت مبلغی در زمان معین را می دهد.
  • قراردادهای کتبی: مانند مبایعه نامه، قرارداد اجاره، قرارداد مشارکت، قرارداد خدمات، فاکتورهای رسمی و غیره.
• اسناد عادی و غیررسمی:
  • رسیدهای بانکی: فیش های واریز وجه یا تراکنش های اینترنتی که نشان دهنده پرداخت پول به خوانده است.
  • سند عادی دست نویس: هرگونه رسید یا نوشته ای که بدهکار با دست خط خود یا با امضای خود اقرار به دین کرده باشد.
• مدارک الکترونیکی و مکاتبات:
  • پیامک ها، ایمیل ها، چت ها در پیام رسان ها: اگرچه این موارد به تنهایی ممکن است دلیل قاطع نباشند، اما می توانند به عنوان اماره (قرینه) یا مکمل دلایل دیگر مورد استفاده قرار گیرند. باید سعی کنید از آن ها اسکرین شات یا پرینت تهیه کرده و در صورت لزوم، درخواست استعلام از مراجع مربوطه را مطرح کنید.
• شاهدان و مطلعین:
  • اگر افرادی از وقوع دین و طلب شما اطلاع دارند، می توانند به عنوان شاهد در دادگاه حاضر شده و شهادت دهند. نام و مشخصات آن ها را در دادخواست ذکر کنید و آمادگی آن ها را برای حضور در دادگاه فراهم سازید.

تهیه روگرفت مصدق: حتماً از تمامی مدارک اصلی خود روگرفت مصدق (کپی برابر اصل) تهیه کنید. این کار معمولاً در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دفاتر اسناد رسمی انجام می شود. هرگز اصل مدارک خود را ضمیمه دادخواست نکنید، بلکه تنها روگرفت های مصدق را پیوست کنید و اصل مدارک را برای جلسه دادگاه نزد خود نگه دارید.

ب) ارسال اظهارنامه قضایی (اختیاری اما توصیه شده)

ارسال اظهارنامه قضایی پیش از تقدیم دادخواست، یک اقدام اختیاری است، اما بسیاری از حقوقدانان آن را توصیه می کنند. این اقدام می تواند در دادگاه به عنوان دلیلی بر تلاش خواهان برای وصول طلب خود و امتناع خوانده از پرداخت آن، مورد استناد قرار گیرد.

• چرا اظهارنامه مفید است؟
  • اخطار رسمی: یک هشدار رسمی به بدهکار است که شما قصد پیگیری قانونی دارید.
  • تعیین تاریخ مطالبه: تاریخ دقیق مطالبه دین را مشخص می کند که می تواند در محاسبه خسارت تأخیر تأدیه مهم باشد.
  • مدرک اثباتی: نشان می دهد که شما قبل از طرح دعوا، از طرق مسالمت آمیز برای وصول طلب خود اقدام کرده اید.
• نحوه تنظیم و ارسال اظهارنامه قضایی:

  اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و ارسال می شود. شما باید مشخصات خود و خوانده، مبلغ و منشأ طلب را به دقت در آن ذکر کنید و به صورت صریح از خوانده بخواهید در مهلت مشخصی (مثلاً ۱۰ روز) طلب شما را پرداخت کند. یک نمونه ساده ممکن است شامل این موارد باشد:

  اینجانب [نام خواهان] مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت [منشأ طلب] از شما طلبکار می باشم. با وجود مراجعات مکرر، تاکنون از پرداخت آن خودداری نموده اید. لذا، ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت کامل بدهی اقدام نمایید، در غیر این صورت، از طریق مراجع قضایی اقدام خواهم کرد.

ج) محاسبه دقیق خواسته و خسارات

یکی از بخش های مهم دادخواست، تعیین دقیق خواسته و خسارات است. این محاسبه نه تنها در تعیین هزینه دادرسی تأثیر دارد، بلکه مستقیماً بر میزان حکمی که دادگاه صادر می کند، اثرگذار است.

1. اصل مبلغ طلب: دقیقاً مبلغ اصلی که از خوانده طلب دارید را مشخص کنید.
2. خسارت تأخیر تأدیه:

   • بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، در دعاوی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج ایران است و با مطالبه داین (طلبکار) و تمکن مدیون (بدهکار)، مدیون از پرداخت امتناع کرده باشد، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا زمان پرداخت، دادگاه می تواند با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد، خسارت تأخیر تأدیه را محاسبه و حکم به پرداخت آن دهد.

   • این خسارت بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی محاسبه می شود و درخواست آن برای حفظ ارزش پول شما در طول زمان اهمیت دارد.

3. هزینه های دادرسی:

   • هزینه های دادرسی بر اساس مبلغ خواسته تعیین می شود. در دادگاه های حقوقی، این هزینه معادل ۳.۵ درصد مبلغ خواسته است و در شورای حل اختلاف ۱.۷۵ درصد (نصف هزینه دادگاه) محاسبه می شود.

   • خواهان می تواند در دادخواست خود، علاوه بر اصل طلب و خسارت تأخیر تأدیه، مطالبه هزینه های دادرسی را نیز درخواست کند تا خوانده علاوه بر اصل دین، این هزینه ها را نیز بپردازد.

4. سایر خسارات احتمالی:
   • حق الوکاله وکیل: اگر وکیل گرفته اید، می توانید بخشی از حق الوکاله را نیز به عنوان خسارت از خوانده مطالبه کنید.
   • هزینه کارشناسی: اگر برای اثبات ادعای خود نیاز به کارشناسی دارید، هزینه آن نیز قابل مطالبه است.

آموزش گام به گام نحوه تکمیل فرم دادخواست مطالبه وجه

تکمیل فرم دادخواست، نقطه ی اوج تمام اقدامات مقدماتی است. این فرم، سند رسمی شما برای طرح دعوا است و هر جزء آن باید با دقت و وسواس تکمیل شود. در این بخش، به بررسی جزئیات هر بخش از فرم دادخواست می پردازیم.

آشنایی با ساختار کلی فرم دادخواست

فرم دادخواست معمولاً در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قابل دسترسی است و شامل بخش های اصلی زیر است:

• مشخصات طرفین دعوا (خواهان، خوانده، وکیل)
• خواسته یا موضوع دعوا
• دلایل و منضمات دادخواست
• شرح دادخواست (متن اصلی)

درک این ساختار به شما کمک می کند تا اطلاعات را به درستی در جای خود قرار دهید.

بخش ۱: مشخصات طرفین دعوا

این بخش، هویت و نشانی طرفین را مشخص می کند و از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، زیرا ابلاغ اوراق قضایی و تعیین صلاحیت محلی دادگاه به آن بستگی دارد.

• خواهان (طلبکار):

  • نام و نام خانوادگی: کامل و مطابق با اسناد هویتی.

  • نام پدر: جهت احراز هویت.

  • کد ملی و شماره شناسنامه: ارقام دقیق و صحیح.

  • اقامتگاه (نشانی دقیق و کد پستی): این قسمت بسیار حیاتی است. نشانی باید آنقدر دقیق باشد که مأمور ابلاغ بتواند اوراق را به دست شما برساند. کد پستی نیز الزامی است.

  • شماره تماس: شماره تلفن همراه فعال برای دریافت پیامک های مربوط به پرونده.

• خوانده (بدهکار):

  • نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه: تا حد امکان کامل و دقیق. اگر برخی از این اطلاعات را ندارید، در دفاتر خدمات قضایی راهنمایی بگیرید.

  • اقامتگاه (نشانی دقیق و کد پستی): این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است. صلاحیت محلی دادگاه بر اساس اقامتگاه خوانده تعیین می شود و ابلاغ اوراق قضایی نیز به این نشانی انجام می گردد. اگر نشانی خوانده اشتباه باشد، ممکن است ابلاغ به درستی انجام نشود و روند رسیدگی طولانی شود.

• وکیل/نماینده قانونی (در صورت وجود):

  • اگر پرونده را به وکیل سپرده اید، مشخصات وی شامل نام و نام خانوادگی، شماره پروانه وکالت، نشانی دفتر و شماره تماس باید به دقت ذکر شود.

بخش ۲: خواسته یا موضوع دعوا

این بخش قلب دادخواست شماست و باید به صورت صریح و کامل آنچه را که از دادگاه می خواهید، بیان کنید. وضوح در این بخش، از ابهامات بعدی جلوگیری می کند.

• نحوه نگارش خواسته: باید شامل اصل خواسته و ضمائم آن باشد. مثال: مطالبه مبلغ ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ (پنجاه میلیون) ریال بابت بهای کالای فروخته شده به انضمام خسارات دادرسی و خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید تا زمان اجرای حکم.

• تفکیک خواسته های اصلی و فرعی: می توانید خواسته های فرعی مانند تأمین خواسته (توقیف اموال قبل از صدور حکم) یا مطالبه حق الوکاله وکیل را نیز در این بخش ذکر کنید.

• اهمیت ذکر دقیق مبلغ: مبلغ خواسته باید هم به عدد و هم به حروف نوشته شود تا از هرگونه سوءتفاهم جلوگیری شود.

بخش ۳: دلایل و منضمات دادخواست

در این قسمت، لیست دقیق و کامل از تمامی مدارکی که در بخش جمع آوری مدارک آماده کرده اید و به دادخواست پیوست می کنید، ارائه می شود. این بخش به دادگاه نشان می دهد که ادعای شما بر چه اساسی استوار است.

• لیست مدارک پیوست شده: باید با جزئیات کامل باشد. مثال: روگرفت مصدق سند عادی قرض مورخ 1402/05/10، تصویر برابر اصل گواهی عدم پرداخت چک شماره 123456 مورخ 1403/01/15، پرینت مکالمات پیامکی مربوط به مطالبه وجه.

• ذکر سایر دلایل: اگر شهود یا مطلعین دارید، در این بخش به آن ها اشاره کنید. همچنین، می توانید درخواست تحقیقات محلی، ارجاع به کارشناسی، استعلام از بانک، یا اتیان سوگند را مطرح کنید.

بخش ۴: شرح دادخواست (متن اصلی دادخواست)

این بخش، فرصتی است برای روایت داستان پرونده شما. متن دادخواست باید واضح، ایجاز و با ادبیات حقوقی مناسب نگارش شود و از لحن احساسی پرهیز کند. در اینجا، شما باید سیر وقایع را به گونه ای توضیح دهید که دادگاه متوجه شود چگونه دین ایجاد شده و چرا خوانده باید آن را پرداخت کند.

• مراحل نگارش شرح دادخواست:

  1. بیان مختصر و مفید از چگونگی ایجاد طلب: تاریخ، مبلغ و منشأ طلب را به صورت واضح توضیح دهید. مثلاً: اینجانب به موجب قرارداد/سند عادی مورخ […]، مبلغ […] ریال را به عنوان […] به خوانده محترم پرداخت نموده ام.

  2. ذکر تلاش های خواهان برای مطالبه: به مراجعات حضوری، تماس ها، پیامک ها و به ویژه ارسال اظهارنامه قضایی (در صورت انجام) اشاره کنید.

  3. اعلام عدم پرداخت یا استنکاف خوانده: به صراحت بیان کنید که با وجود تلاش های شما، خوانده از پرداخت بدهی خودداری کرده است.

  4. استناد به مواد قانونی مرتبط: به مواد قانونی که حق شما را تأیید می کنند، اشاره کنید. مواد ۱۰ (اصل حاکمیت اراده)، ۲۶۵ (عدم تبرع در پرداخت مال)، ۶۴۸ (قرض) قانون مدنی و مواد ۱۹۸ (ادله اثبات دعوا)، ۵۱۹ (خسارات قابل مطالبه) قانون آیین دادرسی مدنی از جمله پرکاربردترین مواد هستند.

  5. درخواست های صریح از دادگاه: در پایان، درخواست های خود را به صورت دقیق و مشخص مطرح کنید، مانند: صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته، خسارت تأخیر تأدیه، هزینه های دادرسی، و بدواً صدور قرار تأمین خواسته.

نمونه های کاربردی دادخواست مطالبه وجه برای سناریوهای رایج

برای ملموس تر شدن روند تنظیم دادخواست، در ادامه به بررسی چند نمونه کاربردی برای سناریوهای رایج می پردازیم. این نمونه ها، با الهام از تجارب واقعی و با هدف راهنمایی دقیق تر شما تنظیم شده اند.

نمونه ۱: دادخواست مطالبه وجه با سند عادی (قرض، رسید دست نویس)

در بسیاری از موارد، به ویژه در روابط دوستانه یا خانوادگی، ممکن است قرض بدون سند رسمی و صرفاً با یک رسید دست نویس یا حتی شفاهی صورت گیرد. در چنین شرایطی، اثبات عقد قرض با وجود سند عادی یا شهود از اهمیت بالایی برخوردار است.

خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خواهان]، نشانی [نشانی کامل خواهان]، شماره تماس [شماره تماس خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خوانده]، نشانی [نشانی کامل خوانده]، شماره تماس [شماره تماس خوانده]
خواسته: مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت قرض الحسنه (مستند به سند عادی مورخ [...]) به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات: روگرفت مصدق سند عادی مورخ [...]، شهادت شهود (در صورت وجود و ذکر مشخصات در بخش مربوطه)، کارت ملی خواهان.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [...]
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب خواهان به موجب سند عادی دست نویس مورخ [...]، مبلغ [...] ریال را به صورت قرض الحسنه به خوانده محترم پرداخت نموده ام. (در صورت شفاهی بودن قرض و وجود شهود: اینجانب خواهان در تاریخ [...] مبلغ [...] ریال را با حضور شهود [نام شهود] به خوانده محترم قرض داده ام.)
بر اساس توافق طرفین، مقرر بود که خوانده محترم در تاریخ [...] نسبت به بازپرداخت مبلغ مذکور اقدام نماید. متأسفانه، علی رغم مراجعات مکرر و پیگیری های اینجانب، خوانده تاکنون از ایفای تعهد خودداری نموده و از بازپرداخت قرض استنکاف می ورزد.
با عنایت به مراتب فوق و مستنداً به ماده ۶۴۸ قانون مدنی (عقد قرض) و ماده ۲۶۵ قانون مدنی که مقرر می دارد هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [...] ریال)، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه (یا از تاریخ سررسید دین) و کلیه هزینه های دادرسی را دارم.
امضا: [نام و نام خانوادگی خواهان]
تاریخ: [...]

توضیح: در این نمونه، بر اثبات عقد قرض (اعم از کتبی یا شفاهی) و همچنین استناد به ماده ۲۶۵ قانون مدنی که فرض را بر عدم تبرع (رایگان نبودن) می دهد، تأکید شده است. وجود رسید یا شهود، در اینجا نقش حیاتی ایفا می کند.

نمونه ۲: دادخواست مطالبه وجه چک برگشتی

چک، یک سند تجاری مهم است که امکان پیگیری های حقوقی و حتی کیفری را فراهم می آورد. در صورت برگشت خوردن چک، می توانید علاوه بر مسیر اجرای احکام، از طریق دادگاه نیز اقدام کنید.

خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خواهان]، نشانی [نشانی کامل خواهان]، شماره تماس [شماره تماس خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خوانده]، نشانی [نشانی کامل خوانده]، شماره تماس [شماره تماس خوانده]
خواسته: مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت وجه چک برگشتی شماره [...] مورخ [...] به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی. بدواً صدور قرار تأمین خواسته.
دلایل و منضمات: روگرفت مصدق گواهی عدم پرداخت (برگشتی) چک شماره [...] مورخ [...] صادره از بانک [...]، اصل چک، کارت ملی خواهان.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [...]
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند:
خوانده محترم، آقای/خانم [...]، به موجب چک شماره [...] به مبلغ [...] ریال در تاریخ [...] از حساب [...] بانک [...] در وجه اینجانب صادر نموده اند.
با مراجعه اینجانب به بانک محال علیه در تاریخ [...]، چک مذکور به دلیل [دلیل برگشت خوردن مانند: عدم موجودی/کسری موجودی] برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [...] صادر شده است که روگرفت مصدق آن به پیوست تقدیم می گردد.
علی رغم پیگیری های مکرر، خوانده از پرداخت وجه چک خودداری می نماید. با عنایت به اینکه چک یک سند لازم الاجرا محسوب می شود و دارنده حق دارد از طریق مراجع قضایی نسبت به وصول وجه آن اقدام نماید، مستنداً به مواد قانونی مربوط به اسناد تجاری و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل وجه چک (مبلغ [...] ریال)، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک و کلیه هزینه های دادرسی را دارم.
همچنین، نظر به احتمال تضییع حق و انتقال اموال، بدواً صدور قرار تأمین خواسته از اموال خوانده محترم، به استناد ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، مورد استدعاست.
امضا: [نام و نام خانوادگی خواهان]
تاریخ: [...]

توضیح: گواهی عدم پرداخت چک، مدرک اصلی و حیاتی در این نوع دادخواست است. همچنین، امکان درخواست تأمین خواسته برای توقیف اموال بدهکار پیش از صدور حکم قطعی، یک ابزار قدرتمند برای حفظ حقوق طلبکار است.

نمونه ۳: دادخواست مطالبه وجه با فیش بانکی (واریز اشتباه یا قرض بدون سند)

گاهی اوقات ممکن است مبلغی به اشتباه به حسابی واریز شود، یا قرضی با فیش بانکی و بدون سند کتبی صورت گیرد. در این موارد، اثبات قصد واریز (قرض یا اشتباه) بر عهده خواهان است.

خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خواهان]، نشانی [نشانی کامل خواهان]، شماره تماس [شماره تماس خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خوانده]، نشانی [نشانی کامل خوانده]، شماره تماس [شماره تماس خوانده]
خواسته: مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت واریز اشتباه (یا قرض) به حساب خوانده، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات: روگرفت مصدق فیش واریزی/پرینت گردش حساب مورخ [...]، (پیامک ها و مکالمات مربوطه در صورت وجود)، کارت ملی خواهان.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [...]
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب خواهان در تاریخ [...] مبلغ [...] ریال را به حساب بانکی شماره [...] متعلق به خوانده محترم، آقای/خانم [...]، واریز نموده ام.
(در صورت واریز اشتباه: این واریز به دلیل [اشتباه در وارد کردن شماره حساب/اشتباه در اطلاعات گیرنده/...] صورت گرفته و از ابتدا قصد واریز به حساب ایشان وجود نداشته است.)
(در صورت قرض بدون سند: این واریز به عنوان قرض و با توافق قبلی برای بازپرداخت در موعد مقرر [یا بدون تعیین موعد و با قابلیت مطالبه در هر زمان] صورت گرفته است.)
پس از اطلاع از واریز اشتباه/سررسید دین، اینجانب بارها از طریق [تماس تلفنی/پیامک/...] با خوانده تماس گرفته و درخواست بازگرداندن مبلغ مذکور را نموده ام، اما ایشان تاکنون از ایفای تعهد خودداری کرده اند.
با عنایت به اصل دارا شدن بلاجهت (قاعده عدم استحقاق قانونی خوانده برای نگهداری وجه بدون جهت شرعی و قانونی) و مستنداً به مواد قانونی مربوطه و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [...] ریال)، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه و کلیه هزینه های دادرسی را دارم.
امضا: [نام و نام خانوادگی خواهان]
تاریخ: [...]

توضیح: در این موارد، اثبات اینکه واریز وجه به چه دلیلی انجام شده و خوانده استحقاق نگهداری آن را ندارد، بر عهده خواهان است. پیامک ها و مکالمات می تواند نقش مؤیدی در این زمینه ایفا کند.

نمونه ۴: دادخواست مطالبه ثمن معامله ملک یا بهای کالای فروخته شده (مبایعه نامه/فاکتور)

این دسته از دعاوی زمانی مطرح می شوند که فردی کالا یا ملکی را فروخته اما خریدار از پرداخت ثمن (بها) آن خودداری می کند. مبایعه نامه یا فاکتور، اسناد اصلی این دعوا هستند.

خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خواهان]، نشانی [نشانی کامل خواهان]، شماره تماس [شماره تماس خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خوانده]، نشانی [نشانی کامل خوانده]، شماره تماس [شماره تماس خوانده]
خواسته: مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت باقیمانده ثمن معامله/بهای کالای فروخته شده (مستند به مبایعه نامه مورخ [...]/فاکتور شماره [...]) به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات: روگرفت مصدق مبایعه نامه مورخ [...]/فاکتور شماره [...]، (رسید تحویل کالا/تصویر سند ملک)، کارت ملی خواهان.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [...]
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب خواهان به موجب مبایعه نامه مورخ [...] (یا فاکتور شماره [...] مورخ [...])، [ملک/کالای] خود را واقع در/به مشخصات [...] به مبلغ [...] ریال به خوانده محترم فروخته و [ملک را تحویل/کالا را ارسال] نموده ام.
بر اساس مفاد قرارداد/فاکتور، مقرر گردید مبلغ [...] ریال از ثمن/بها در تاریخ [...] پرداخت شود (یا باقیمانده ثمن/بها به مبلغ [...] ریال در تاریخ [...] پرداخت گردد).
متأسفانه، علی رغم سررسید موعد مقرر و انجام تعهد از جانب اینجانب (تحویل مبیع)، خوانده از پرداخت مبلغ مذکور خودداری نموده و به تعهدات خویش عمل نکرده است.
با عنایت به اصل لزوم قراردادها و تعهدات ناشی از آن و مستنداً به ماده ۱۰ قانون مدنی (اصل آزادی قراردادها)، مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [...] ریال)، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و کلیه هزینه های دادرسی را دارم.
امضا: [نام و نام خانوادگی خواهان]
تاریخ: [...]

توضیح: وجود قرارداد کتبی یا فاکتور رسمی، بار اثبات را برای خواهان تا حد زیادی کاهش می دهد. در این موارد، اثبات تحویل مبیع (فروخته شده) نیز حائز اهمیت است.

نمونه ۵: دادخواست مطالبه وجه بابت ارائه خدمات

فریلنسرها، پیمانکاران، و افرادی که خدماتی را ارائه می دهند، ممکن است با عدم پرداخت دستمزد خود مواجه شوند. در این حالت نیز دادخواست مطالبه وجه راهکار قانونی است.

خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خواهان]، نشانی [نشانی کامل خواهان]، شماره تماس [شماره تماس خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خوانده]، نشانی [نشانی کامل خوانده]، شماره تماس [شماره تماس خوانده]
خواسته: مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت ارائه خدمات [...]، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات: روگرفت مصدق قرارداد خدمات مورخ [...]/فاکتور خدمات شماره [...]/صورت جلسه تأیید خدمات، (گزارشات کار انجام شده/مکاتبات مرتبط)، کارت ملی خواهان.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [...]
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب خواهان به موجب قرارداد خدمات مورخ [...] (یا توافق شفاهی با خوانده محترم و ارائه فاکتور خدمات شماره [...])، خدماتی شامل [شرح مختصر خدمات ارائه شده مانند: طراحی وب سایت، مشاوره حقوقی، تعمیرات ساختمان و...] را به مبلغ [...] ریال به خوانده محترم ارائه نموده ام.
خدمات مذکور به طور کامل و مطابق با توافقات انجام شده، به پایان رسیده و [شواهد اتمام کار مانند: صورت جلسه تحویل کار/تأییدیه کتبی/...] نیز موجود می باشد.
بر اساس توافق طرفین، مقرر گردید وجه خدمات در تاریخ [...] پرداخت شود. متأسفانه، علی رغم تکمیل خدمات و انجام تعهد از جانب اینجانب، خوانده از پرداخت وجه مربوطه خودداری نموده است.
با عنایت به مستندات ارائه شده و اصل لزوم قراردادها و تعهدات قراردادی، مستنداً به مواد قانونی مرتبط و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [...] ریال)، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و کلیه هزینه های دادرسی را دارم.
امضا: [نام و نام خانوادگی خواهان]
تاریخ: [...]

توضیح: اثبات انجام خدمات و توافق بر سر مبلغ، ارکان اصلی این دعوا هستند. قرارداد خدمات، فاکتور، یا حتی شواهد الکترونیکی و شهادت شهود می توانند در این زمینه مفید باشند.

نمونه ۶: دادخواست مطالبه خسارت (مثلاً ناشی از تصادف، عدم انجام تعهد)

در مواردی که به واسطه عمل یا قصور دیگری به فرد خسارتی وارد شده باشد، می توان جبران آن را مطالبه کرد. این خسارت می تواند مالی یا جانی باشد.

خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خواهان]، نشانی [نشانی کامل خواهان]، شماره تماس [شماره تماس خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی خوانده]، فرزند [نام پدر]، کدملی [کدملی خوانده]، نشانی [نشانی کامل خوانده]، شماره تماس [شماره تماس خوانده]
خواسته: مطالبه مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال بابت خسارت وارده به [شرح خسارت مانند: خودرو/مال/...] ناشی از [شرح علت خسارت مانند: تصادف/عدم انجام تعهد قراردادی] به انضمام خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات: روگرفت مصدق گزارش کارشناسی (پلیس راهور/کارشناس رسمی دادگستری)/مبایعه نامه یا قرارداد مربوط به عدم انجام تعهد/فاکتور هزینه های تعمیر، (عکس و فیلم از خسارت)، کارت ملی خواهان.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [...]
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند:
در تاریخ [...]، [شرح علت خسارت مانند: خودروی اینجانب به شماره پلاک [...] در اثر بی احتیاطی خوانده در تصادف رانندگی دچار آسیب گردید/خوانده محترم به موجب قرارداد مورخ [...] متعهد به انجام [...] بوده که از انجام آن خودداری نموده و خسارتی معادل [...] ریال به اینجانب وارد کرده است].
بر اساس گزارش کارشناسی [پلیس راهور/کارشناس رسمی دادگستری] که روگرفت مصدق آن به پیوست تقدیم می گردد، مبلغ [...] ریال خسارت به [خودرو/مال] اینجانب وارد شده است (یا بر اساس فاکتورهای پیوست، مبلغ [...] ریال بابت تعمیرات پرداخت شده است).
علی رغم پیگیری های اینجانب، خوانده تاکنون از جبران خسارت وارده خودداری می نماید. با عنایت به مسئولیت مدنی خوانده در جبران خسارت وارده، مستنداً به ماده ۱ و ۲ قانون مسئولیت مدنی (یا مواد مربوط به قراردادها در صورت عدم انجام تعهد) و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل خسارت (مبلغ [...] ریال) و کلیه هزینه های دادرسی را دارم.
امضا: [نام و نام خانوادگی خواهان]
تاریخ: [...]

توضیح: در این موارد، گزارش کارشناسی یا فاکتور هزینه های جبران خسارت، مستندات اصلی هستند. اثبات رابطه سببیت بین عمل خوانده و خسارت وارده، اهمیت بالایی دارد.

نکات حقوقی تکمیلی و ضروری در فرآیند مطالبه وجه

پس از درک مراحل تنظیم دادخواست، آشنایی با نکات حقوقی تکمیلی می تواند به شما در مدیریت بهتر پرونده و پیش بینی چالش های احتمالی کمک کند. این نکات، بخش جدایی ناپذیری از تجربه یک دعوای حقوقی مطالبه وجه هستند.

صلاحیت محلی دادگاه

همانطور که پیشتر اشاره شد، تشخیص مرجع صالح برای رسیدگی به دعوا بر اساس صلاحیت ذاتی (شورای حل اختلاف یا دادگاه) و صلاحیت محلی انجام می شود. صلاحیت محلی به این معنی است که دادخواست باید در دادگاه کدام شهر یا شهرستان تقدیم شود:

• محل اقامتگاه خوانده: اصل کلی این است که دعوا باید در دادگاه محل اقامتگاه خوانده مطرح شود. یعنی اگر بدهکار در تهران زندگی می کند، دادخواست باید به دادگاه های تهران تقدیم گردد.
• محل وقوع عقد/قرارداد: در دعاوی ناشی از قرارداد، طرفین می توانند توافق کنند که دادگاه محل وقوع عقد یا محل انجام تعهد، صالح به رسیدگی باشد.
• محل انجام تعهد: اگر محل خاصی برای انجام تعهد (مثلاً پرداخت وجه) در قرارداد تعیین شده باشد، دادگاه آن محل نیز صالح است.

توجه به این نکته، از ارجاع پرونده به دادگاه های نامربوط و اتلاف وقت جلوگیری می کند.

درخواست تامین خواسته

یکی از ابزارهای قدرتمند حقوقی در دعوای مطالبه وجه، درخواست تأمین خواسته است. این درخواست به خواهان امکان می دهد تا پیش از صدور حکم قطعی، اموال بدهکار را توقیف کند و از این طریق، از انتقال یا پنهان کردن اموال توسط بدهکار جلوگیری شود.

• هدف و اهمیت: هدف اصلی، حفظ حقوق خواهان و اطمینان از قابلیت اجرای حکم در آینده است. اگر بدهکار اموال خود را منتقل کند، حتی با وجود حکم قطعی، وصول طلب دشوار خواهد شد.
• زمان درخواست: درخواست تأمین خواسته را می توان قبل از تقدیم دادخواست اصلی، همزمان با دادخواست یا پس از تقدیم دادخواست و در جریان رسیدگی مطرح کرد. معمولاً توصیه می شود که همزمان با دادخواست یا حتی قبل از آن اقدام شود.
• شرایط و الزامات:
  • اگر مستند دعوای شما سند رسمی (مانند چک، سفته واخواست شده، یا سند رسمی دین) باشد، دادگاه بدون اخذ خسارت احتمالی، قرار تأمین خواسته را صادر می کند.
  • اگر مستند دعوا سند عادی باشد، خواهان باید مبلغی را به عنوان خسارت احتمالی (معمولاً ۱۰ الی ۳۰ درصد خواسته) به حساب دادگستری واریز کند. این مبلغ برای جبران خسارت احتمالی خوانده در صورتی است که خواهان در دعوای اصلی محکوم شود و تأمین خواسته بلاوجه بوده باشد.

دفاعیات احتمالی خوانده

هر دعوایی دو طرف دارد و خوانده نیز حق دارد از خود دفاع کند. آشنایی با دفاعیات رایج خوانده می تواند به شما در پیش بینی مسیر پرونده و آماده سازی پاسخ های مناسب کمک کند:

• اعسار: اگر خوانده توانایی پرداخت بدهی را به صورت یکجا نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به (مبلغی که به پرداخت آن محکوم شده) را تقدیم کند. در صورت اثبات اعسار، دادگاه حکم به تقسیط وجه بدهی صادر می کند.
• انکار، ایراد، تهاتر:
  • انکار: خوانده ممکن است اساساً وجود دین را انکار کند.
  • ایراد: خوانده می تواند به عدم صلاحیت دادگاه، عدم اهلیت خواهان یا خوانده، عدم تکمیل دادخواست و سایر ایرادات شکلی یا ماهوی استناد کند.
  • تهاتر: اگر خوانده نیز از خواهان طلبی داشته باشد، می تواند با طرح دعوای متقابل یا استناد به تهاتر، بدهی خود را با طلب خود از خواهان تسویه کند.

نقش وکیل متخصص در دعوای مطالبه وجه

اگرچه تنظیم دادخواست و پیگیری دعوای مطالبه وجه بدون وکیل نیز امکان پذیر است، اما همکاری با یک وکیل متخصص، به ویژه در پرونده های پیچیده، مزایای قابل توجهی دارد. یک وکیل با تجربه در دعاوی مالی، در کنار شما خواهد بود و مسیر را روشن تر و مطمئن تر می سازد.

• مزایای سپردن پرونده به وکیل:

  • تسریع روند: وکیل با آگاهی از رویه های قضایی و آشنایی با قضات و کارمندان دادگستری، می تواند روند رسیدگی به پرونده را تسریع کند.

  • کاهش خطا: وکیل متخصص با تجربه خود، از بروز اشتباهات احتمالی در تنظیم دادخواست یا مراحل دادرسی جلوگیری می کند.

  • مشاوره حقوقی تخصصی: وکیل می تواند بهترین استراتژی حقوقی را برای پرونده شما اتخاذ کرده و شما را در مورد حقوق و تعهداتتان آگاه سازد.

  • دفاع مؤثر: در جلسات دادگاه، وکیل می تواند به طور مؤثر از حقوق شما دفاع کرده و پاسخگوی دفاعیات خوانده باشد.

• زمان مناسب برای مراجعه به وکیل:

  بهتر است از همان ابتدا، یعنی قبل از هر اقدامی، با یک وکیل مشورت کنید. وکیل می تواند شما را در جمع آوری مدارک، نگارش اظهارنامه، و تنظیم دقیق دادخواست یاری کند. حتی اگر تصمیم به پیگیری شخصی پرونده دارید، یک مشاوره اولیه می تواند دیدگاه شما را به طور قابل توجهی گسترش دهد و از مسیرهای پرخطر دوری کنید.

  تجربه نشان داده است که سرمایه گذاری بر روی مشاوره حقوقی اولیه و یا سپردن پرونده به وکیل متخصص، می تواند از هزینه های زمانی و مالی به مراتب بیشتری در آینده جلوگیری کند و شانس موفقیت در دعوا را به طور محسوسی افزایش دهد.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

در پایان این مسیر پر پیچ و خم، که از شناخت مفاهیم پایه تا نگارش جزء به جزء دادخواست مطالبه وجه را دربرمی گیرد، باید دانست که دقت و آگاهی دو رکن اصلی موفقیت در هر دعوای حقوقی هستند. نگارش یک دادخواست صحیح و جامع، نه تنها یک اقدام قانونی، بلکه تجلی عزم شما برای بازپس گیری حق خود است.

تجربه نشان می دهد که بسیاری از پرونده ها، در همان مراحل ابتدایی و به دلیل نقص در دادخواست یا عدم رعایت اصول قانونی، با مشکل مواجه می شوند. بنابراین، با یادگیری نحوه صحیح تنظیم دادخواست، شما خود را در موقعیتی قرار می دهید که از همان ابتدا، با قدرت و اطمینان بیشتری در مسیر احقاق حقوق مالی خود گام بردارید.

این مقاله تلاش کرد تا چراغ راهی باشد برای تمامی کسانی که در پی مطالبه وجه طلب خود هستند. با این حال، باید همواره به یاد داشت که هر پرونده حقوقی، ویژگی ها و ظرافت های خاص خود را دارد. در شرایطی که با پیچیدگی های بیشتری روبرو می شوید یا نسبت به جوانب پرونده خود ابهام دارید، مشاوره با یک وکیل متخصص می تواند ارزشمندترین کمک را به شما ارائه دهد. یک وکیل مجرب نه تنها از نظر قانونی شما را راهنمایی می کند، بلکه با تکیه بر تجربه خود، می تواند بهترین استراتژی را برای مواجهه با چالش های احتمالی پیشنهاد کند. با پیگیری مستمر و استفاده از راهنمایی های صحیح، می توانید به حق خود دست یابید و عدالت را در مورد طلب خود جاری سازید.