تعامل رسانه ها با اندیشکده ها باید تقویت شود/ سیاست پژوهی، نوک پیکان پژوهش است

در گفتگو با دبیران جایزه ملی سیاستگذاری مطرح شد؛

نشست تشریح برنامه ها و فعالیت های دومین «جایزه سیاستگذاری سال» با حضور دبیر اجرایی و دبیر علمی بخش بینشی و اندیشه ای این رویداد در خبرگزاری وایکو برگزار شد.

به گزارش گروه پژوهش خبرگزار یعلم و فناوری وایکو، در این نشست که با حضور سجاد زوده وایکو (دبیر اجرایی جایزه سیاستگذاری سال) و سجاد هجری (دبیر علمی بخش بینشی و اندیشه ای جایزه سیاستگذاری سال) برگزار شد در آن علاوه بر تشریح فعالیت های این جایزه بر هم اندیشی با رسانه ها و استفاده از فضای تخصصی آنها در این حوزه هم تاکید شد.

سجاد هجری دبیر بخش بینشی و اندیشه ای جایزه سیاستگذاری سال فعالیت های جامعه اندیشکده ها و خانه اندیشه ورزان را در راستای سیاستگذاری علمی و جهت دهی غیرمستقیم در حوزه سیاست پژوهی و در امتداد آن فعالیت جامعه اندیشکده ها به عنوان واحد رصد و ارزیابی خانه اندیشه ورزان را شناسایی، برجسته سازی و ارزیابی سیاست پژوهی در سطح ملی عنوان کرد و بیان داشت: امیدواریم با توجه به فعالیت تخصصی که خبرگزاری وایکو در حوزه تخصصی پژوهش دارد بتوان همکاری های خوبی را برای اطلاع رسانی از فعالیت های جامعه اندیشکده ها و خانه اندیشه ورزان رقم زد. باید گفت که خانه و اندیشکده نقشی واسط میان اندیشگاه ها با خیلی از نهاد های دولتی و رسانه را ایفا می کنند و می توانیم این حلقه ارتباطی را با فضای رسانه ای و بویژه رسانه تخصصی خبرگزاری وایکو ایجاد کنیم.

* سیاست پژوهی، نوک پیکان پژوهش

وی ادامه داد: سیاست پژوهی، نوک پیکان پژوهش در اندیشکده ها است  و این فضا به پژوهش های اندیشه ورزی سیطره و احاطه دارد. این موضوع می تواند به اندیشه ورزی جهت دهد. اندیشکده است که می تواند مسایل را در جامعه و مردم کشف کند و هویت بخشی کند و به نهاد علم نشان دهد. اندیشکده ها برای سیاست گذاری در این خصوص به یک مبانی نظری نیاز دارند و برای این که بتوان در نهاد اندیشه ورزی راهبرد و سیاست داشته باشیم باید این مبانی در اختیار آنها قرار بگیرد. به همین خاطر نظام اندیشه ورزی در جهت دهی نظام علم خیلی نقش موثری دارد.

* رسانه جایگاه اساسی در اندیشه ورزی دارد

هجری در پاسخ به سوال خبرنگار وایکو مبنی بر ارتباط اندیشکده ها با رسانه ها، این طور پاسخ داد: رسانه بسیار جایگاه اساسی در اندیشه ورزی دارد. در چرخه سیاستگذاری ما جایگاه رسانه را در اندیشه به طور اخص درک می کنیم. در بحث پژوهشی، اندیشکده ها برای شناخت مشکلاتی که در جامعه وجود دارد ناگزیر به رجوع سمت رسانه ها هستند که بازتابی از جامعه  ومردمان خودشان هستند. این ارتباط دو سویه چنین در هم تنیده است که حتی رسانه ها هم با فرصت جذب و اقناع به کمک  سیاست پژوه می آید تا سیاست مدونی که توسط اندیشکده ها تنظیم شده است را برای مردم مشروع کند. با توجه به این مهم هر اندیشکده ای نیازمند این است که با رسانه ها ارتباط خیلی خوبی را برقرار کند و از رهگذر این فرصت بتواند به نتایج مطلوبی دست پیدا کند.

اندیشکده های کشورمان نه تنها نیازمند ایجاد ارتباط خوبی  با رسانه ها هستند بلکه ضرورت ایجاد و تقویت درک درست نسبت به این موضوع نیز مشهود است

وی ادامه داد: اندیشکده های کشورمان نه تنها نیازمند ایجاد ارتباط خوبی  با رسانه ها هستند بلکه ضرورت ایجاد و تقویت درک درست نسبت به این موضوع نیز مشهود است. از نظر من در آسیب شناسی اندیشکده ها می توان به دو موضوع عمده اشاره کرد. یکی اینکه هنوز رسالت اصلی خودشان را که نقد قدرت رسمی است متوجه نشدند و مورد بعدی این که اندیشکده ها با ادبیات اندیشه ورزی ورسانه ها  هنوز به اندازه کافی آشنا نیستند. اکنون برای این پرسش که رسانه ها چه نقشی را در قبال اندیشکده ها ایفا می کنند،   جواب موثری در زیست بوم اندیشه ورزی کشور نیافته است.

هجری در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که چرا نگاه انتقادی و مطالبه گر در رسانه ها نسبت به اندیشکده ها وجود ندارد، این طور پاسخ داد: شاید یکی از دلایل آن را باید در این جستجو کرد که نظام اندیشکده ای ما در حال حاضر و با تمام تلاش هایی که برای آن ها صورت گرفته هنوز به بلوغ نرسیده است. در تاسیس برای برخی از اندیشکده های منطقه باید گفت که از دل رسانه ها بیرون آمدند. به عنوان مثال الاهرام در  که در پژوهش های منطقه ای جزو رتبه های اول هست  از دل رسانه ای با همین نام بوجود آمده است و یا اگر در برخی از اندیشکده های جهان جستجو کنیم می بینیم که رسانه به عنوان ایجاد کننده این اندیشکده ها نقش داشته است.

* تفکیک سطوح خروجی فعالیت اندیشکده ها از مبانی نظری تا عملیات میدانی در دومین جایزه ملی سیاستگذاری

در ادامه سجاد زوده وایکو (دبیر اجرایی جایزه ملی سیاستگذاری و مدیر محتوای جامعه اندیشکده ها) به ارایه توضیحی در خصوص فعالیت های این مجموعه پرداخت و گفت: جامعه اندیشکده ها به عنوان واحد رصد و ارزیابی خانه اندیشه ورزان از سال 1396 و با رسالت شبکه سازی بین اندیشکده ها و ایجاد یک نظام رصد و ارزیابی فعالیت های اندیشکده ای، فعالیت خود را آغاز کرد. به همین منظور این مجموعه خدماتی را به اندیشکده ها و مراکز سیاست پژوهی ارایه می کند.

در گام نخست، تخصصی ترین سایت معرفی پژوهش ها و اقدامات اندیشکده های کشور راه اندازی شد. یکی از دلایل تصمیم گیری نسبت به راه اندازی سایت را می توان به مشهود بودن ضغف رسانه ای و اطلاع رسانی اندیشکده ها عنوان کرد.

همچنین جامعه اندیشکده ها خدمات دیگری از جمله فصلنامه، سالنامه، مجموعه ای از نشست ها همچون «گفتاک»، «اندیش گو» و برنامه رادیویی «با اندیشه ورزان» و… را به زیست بوم اندیشه ورزی کشور ارایه کرده است. یکی دیگر از مهمترین خدمات واحد ارزیابی خانه اندیشه ورزان برگزاری «جایزه ملی سیاستگذاری»  است که به صورت دوسالانه برگزار می شود.

* اولین دوره جایزه ملی سیاستگذاری

وی ادامه داد: دوره پایلوت این جایزه را سال 1398 با عنوان جایزه «اندیشه ورزی و سیاست سازی» برگزار کردیم که 50  پروژه و از 16 اندیشکده به آن ارسال شد. در این جایزه از 5 پروژه برتر تقدیر شد که می توان به «طراحی الگو و پیگیری اصلاح قانون صدور چک» اشاره کرد.

آثار دریافت شده 3 مرحله ارزیابی را پشت سر می گذارند که اولین مرحله آن به صورت آفلاین وتوسط اعضای شورای علمی جامعه اندیشکده ها انجام می شود

 در سال 1400 که اولین دوره رسمی این جایزه را با عنوان «جایزه ملی سیاستگذاری» برگزار کردیم و در آن سال بیش از 250 پروژه از 52 اندیشکده با یکدیگر رقابت کردند که عدد قابل قبولی بود. ایده اصلی آن جایزه، رقابت پروژه های اندیشکده ای فارغ از حوزه فعالیت و یا سطح اثرگذاری بود.

وی ادامه داد: آثار دریافت شده 3 مرحله ارزیابی را پشت سر می گذارند که اولین مرحله آن به صورت آفلاین وتوسط اعضای شورای علمی جامعه اندیشکده ها انجام می شود. در مرحله بعد، پروژه های برتر به صورت حضوری به داوران پتل های موضوعی ارایه می شود و برترین های هر پنل در مرحله پایانی در حضور داوران رتبه بالا از نظر علمی و اجرایی پروژه ها به منصه بررسی و  ارزیابی قرار داده می شوند. برترین پروژه دوره نخست جایزه ملی سیاستگذاری از اندیشکده دیاران با «برزخ بی هویتی در سرزمین مادری» شناخته شد. این پروژه که موضوع آن در خصوص اعطای شناسنامه به فرزندانی بود که از مادری ایرانی و پدری غیر ایرانی متولد شدند و به مرحله اجرا هم رسید، اما بنا به دلایلی این موضوع فعلا متوقف شده است. 15 پروژه شایسته تقدیر نیز در آن جایزه شناسایی شد که از جمله آن می توان به پروژه «آینده پژوهی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی» از پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن اشاره کرد که به فعالیتی عظیم و مواجهه به ذینفعان بسیار، منجر به جلوگیری از تخریب این بافت تاریخی شد. پروژه شایسته تقدیر دیگر «ارایه مدل ساماندهی  و جمع آوری گاز های همراه با نفت» از موسسه مطالعات انرژی سبحان بود که در اجرا ره آورد خوبی داشت.

* دومین دوره جایزه سیاستگذاری/ پژوهشگران برتر از امتیاز نخبگی بهره مند می شوند

زوده وایکو به برگزاری دومین دوره جایزه سیاستگذاری در 1402 اشاره کرد و گفت: بعد از برگزاری دوره های گذشته و استقبالی که از آن شد در این دوره شاهد ارسال 507 پروژه و از 107 اندیشکده بودیم. در  بررسی اولیه 455 پروژه شرایط لازم برای حضور در جایزه را داشتند ومابقی بیشتر مقالات علمی بودند که از مرحله ارزیابی کنار گذاشته می شدند. در این دوره تصمیم گرفتیم سطوح فعالیت اندیشکده ها به سطوح بینشی و اندیشه ای، استراتژیک و راهبردی، عملیاتی و اجرایی و تولید و توسعه محصول تفکیک  کنیم. به این ترتیب 65 پروژه در بخش بینشی و اندیشه ای، 278 پروژه در بخش استراتژیک و راهبردی، 150 پروژه در بخش عملیاتی و اجرایی و 15 پروژه در بخش تولید و توسعه محصول ارسال شدند. بعد از ارزیابی ها در دو مرحله توسط اعضای شورای علمی جامعه اندیشکده ها وارایه پروژه ها در پنل های موضوعی، به ترتیب در بخش بینشی اندیشه ای 4 پروژه، در بخش استراتژیک و راهبردی 20 پروژه، در بخش عملیاتی اجرایی 13 پروژه و در بخش تولید و توسعه محصول 5 پروژه به مرحله نهایی صعود کردند که در صدد هستیم تا مرحله نهایی را تا پایان اردیبهشت ماه برگزار کنیم.

یکی از مهمترین شروطی که برای ثبت این موسسات در جامعه اندیشکده ها داریم استقلال فکری و عملی آن ها است

زوده وایکو در پاسخ به این سوال که چه نهاد هایی در برگزاری این رویداد در کنارتان بودند خاطر نشان کرد: از نهاد هایی که در دومین جایزه ملی سیاستگذاری همراه بودند می توان به بنیاد ملی نخبگان اشاره کرد. طبق قول هایی که دادند قرار شد تا مدیران پروژه های برتر از امتیاز نخبگی بهره مند شوند و یا طرح هایی که به دلیل مسایل مالی به مرحله اجرا نرسیدند بنیاد به عنوان بازوی اجرایی کنارسیاست پژوهان باشد. حتی یکی از اپلیکیشن های حمل و  نقل هم نسبت به حضور شرکت کنندگان مرحله دوم جایزه، مساعدت هایی فراهم کرد.

همچنین وی در پاسخ به این سوال که نسبت بین ارگان ها و مراکز پژوهشی آن ها به چه صورت است  و چه شروطی برای حضور آن ها در جامعه اندیشکده ها وجود دارد بیان کرد: یکی از مهمترین شروطی که برای ثبت این موسسات در جامعه اندیشکده ها داریم استقلال فکری و عملی ان ها است. به عنوان مثال مرکز پژوهش های مجلس با وجود این که ریاست آن توسط رییس مجلس انتخاب می شود، اما به صورت مستقل عمل می کند و این استقلال فکری در خروجی ها نمود دارد به طوریکه و حتی نسبت به طرح ها و لوایح مجلس هم پژوهشگران آن ها می توانند در مقام منتقد ظاهر شوند و نمایندگان را نسبت به تصمیم درست آگاه کنند.   اما پژوهشگاه هایی ذیل برخی نهاد ها هستند که پژوهشگران آن ها با نگاه غیر انتقادی و تایید گرایانه نسبت به تصمیم های نهاد بالا دستی خود اقدام به تحلیل می کنند که همکاری با این مجموعه ها در ماموریت های جامعه اندیشکده ها تعریف نشده است. گرچه ما با اندیشه ورزان مستقل هم ارتباط داریم که قید «عضویت در اندیشکده های دولتی و غیر دولتی» درباره آنها الزامی نیست.