گرفتن مهریه بعد از مرگ زن

مهریه پس از فوت زن ساقط نمی شود و به ورثه او منتقل می گردد. این حق مالی، حتی پس از مرگ نیز بر عهده مرد باقی است و وراث می توانند آن را مطالبه کنند. از دست دادن عزیزان بسیار دشوار است و در کنار غم و اندوه، مسائل حقوقی و مالی نیز به چالش های پیش رو می افزایند. یکی از این مسائل مهم، تعیین تکلیف مهریه زن متوفی است که بسیاری از افراد تصور می کنند با فوت او از بین می رود. اما قانون، دیدگاه متفاوتی دارد و این حق را برای ورثه محفوظ می داند و مسیری روشن برای مطالبه آن ترسیم کرده است.

ورثه متوفی، از جمله فرزندان، پدر و مادر، و حتی شوهر، در چنین شرایطی با پرسش های بی شماری مواجه می شوند. این که مهریه چگونه محاسبه می شود، سهم هر یک از وراث چقدر است، و چه مراحلی باید برای مطالبه آن طی شود، همگی از دغدغه های اصلی هستند. در این مسیر پر پیچ و خم، آگاهی از قوانین و رویه های قضایی می تواند چراغ راهی باشد تا ورثه بتوانند حقوق قانونی خود را به درستی پیگیری کنند. گاهی اوقات این موضوع می تواند حس آرامش خاطری را برای خانواده متوفی به ارمغان بیاورد که حق مالی عزیزشان حتی پس از نبود او، همچنان محترم شمرده شده و به دست بازماندگان می رسد. در این مقاله قصد بر این است که کلیه ابعاد حقوقی و مراحل عملی مطالبه مهریه زن پس از فوت او را به شکلی جامع و کاربردی مورد بررسی قرار دهیم تا با نگاهی تجربه محور، این فرآیند را برای شما روشن تر سازیم.

مهریه، حقی ابدی: چرا مرگ زن، مهریه را ساقط نمی کند؟

تصور عمومی بر این است که با فوت زن، تمامی حقوق مالی او از بین می رود، اما مهریه داستانی متفاوت دارد. این حق مالی، مانند سایه وفاداری یک دین بر ذمه مرد، حتی پس از مرگ همسرش نیز باقی می ماند. این موضوع از اصول بنیادین حقوق خانواده و ارث در ایران نشأت می گیرد که مهریه را نه یک هدیه، بلکه یک دین قانونی می داند که به محض وقوع عقد، زن مالک آن می شود.

مهریه، دین ممتاز و حق مالی مستقل

مهریه، از لحظه ای که عقد ازدواج به صورت صحیح جاری می شود، به مالکیت زن در می آید. این موضوع به صراحت در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی آمده است که بیان می دارد: به محض عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این بدان معناست که مهریه یک بدهی است که مرد به زن خود متعهد می شود و مانند هر بدهی دیگری، تا زمانی که پرداخت نشود یا زن از آن صرف نظر نکند، بر عهده او باقی خواهد ماند.

وقتی از دین بر ذمه سخن می گوییم، منظورمان این است که مرد مدیون همسرش است. این بدهی تفاوتی با سایر بدهی های مالی ندارد، مثلاً اگر کسی از شما پولی قرض گرفته باشد، با فوت شما، بدهی او از بین نمی رود، بلکه به ورثه شما منتقل می شود. مهریه نیز دقیقاً همین وضعیت را دارد و چون یک حق مالی است، با فوت زن از بین نمی رود.

بقای حقوق مالی متوفی و نقش ورثه

یکی از اصول مهم در قوانین ارث، بقای حقوق مالی متوفی و انتقال آن به ورثه است. ماده ۸۶۸ قانون مدنی تصریح می کند که مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقر نمی شود مگر پس از ادای دیون و واجبات مالی متوفی. این ماده نشان می دهد که مهریه زن فوت شده، به عنوان یکی از دیون ممتاز، جزئی از ترکه او محسوب می شود. در واقع، ورثه، به عنوان قائم مقام قانونی متوفی، حق دارند تمامی حقوق مالی او را مطالبه کنند و مهریه نیز از این قاعده مستثنی نیست.

فوت زن تنها سبب می شود که مطالبه کننده این حق تغییر کند؛ از خود زن به ورثه او. این انتقال به ورثه به این معناست که آنها می توانند به جای متوفی، این دین را از شوهر یا از ترکه شوهر مطالبه کنند و او موظف به پرداخت آن است.

مهریه در عقد دائم و موقت پس از فوت

این اصل حقوقی، یعنی عدم سقوط مهریه با فوت زن، نه تنها در مورد عقد دائم صدق می کند، بلکه در عقد موقت نیز معتبر است. اگر در عقد موقت (صیغه)، مهریه به درستی تعیین شده باشد، ورثه زن متوفی حق مطالبه آن را خواهند داشت. تنها نکته مهم در عقد موقت، این است که تعیین مهریه، رکن اصلی صحت عقد است و در صورت عدم تعیین مهریه، عقد موقت باطل خواهد بود.

نکته حقوقی مهم: تکلیف مهریه در صورت فوت زن قبل از نزدیکی

شاید این سوال پیش بیاید که اگر فوت زن قبل از انجام نزدیکی (دخول) رخ دهد، تکلیف مهریه چیست؟ در این حالت، بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، زن مالک نصف مهریه خواهد شد و بنابراین، ورثه او نیز تنها حق مطالبه نصف مهریه تعیین شده را خواهند داشت. اما اگر فوت بعد از نزدیکی اتفاق افتاده باشد، تمام مهریه به ورثه تعلق می گیرد.

مهریه حقی است که به محض عقد ازدواج به زن تعلق می گیرد و مانند سایر دیون، با فوت او از بین نمی رود، بلکه به ورثه قانونی اش منتقل می شود.

تقسیم مهریه زن فوت شده: سهم الارث هر یک از ورثه

پس از تأکید بر این حقیقت که مهریه با فوت زن ساقط نمی شود، نوبت به یکی از پیچیده ترین و حساس ترین بخش ها می رسد: چگونه این مهریه میان ورثه تقسیم خواهد شد؟ مهریه زن فوت شده، به عنوان بخشی از ترکه (ماترک) او، بر اساس قوانین ارث میان وراث تقسیم می شود. این فرآیند، بسته به وجود یا عدم وجود فرزندان، پدر و مادر و سایر طبقات ارث، دارای جزئیات متفاوتی است.

اصول کلی تقسیم ارث و جایگاه مهریه در آن

در نظام حقوقی ایران، وراث به سه طبقه اصلی تقسیم می شوند که هر طبقه بر طبقه بعدی ارجحیت دارد. تا زمانی که حتی یک نفر از طبقه اول وجود داشته باشد، طبقات بعدی ارث نمی برند. مهریه نیز به عنوان یکی از اموال متوفی، وارد همین چرخه تقسیم می شود. این طبقات شامل موارد زیر هستند:

1. طبقه اول: پدر، مادر، اولاد و اولاد اولاد (نوه ها)
2. طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ)، خواهر و برادر و اولاد آن ها
3. طبقه سوم: عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها و اولاد آن ها

شوهر، به عنوان همسر متوفی، همواره در کنار تمامی این طبقات، سهم الارث خود را دریافت می کند.

سهم شوهر از مهریه زن فوت شده: هم بدهکار، هم وارث

در شرایطی که زن فوت می کند و مهریه او همچنان پرداخت نشده است، شوهر در موقعیت خاصی قرار می گیرد. او هم بدهکار مهریه است و هم به عنوان یکی از ورثه، از مهریه ارث می برد. این وضعیت به این صورت مدیریت می شود که ابتدا سهم الارث شوهر از مهریه کسر می شود و سپس باقیمانده به سایر وراث پرداخت می گردد. سهم شوهر به شرح زیر است:

• اگر زن متوفی دارای فرزند باشد: شوهر یک چهارم کل مهریه را به ارث می برد.
• اگر زن متوفی فاقد فرزند باشد: شوهر یک دوم (نصف) کل مهریه را به ارث می برد.

برای مثال، اگر مهریه زن ۱۰۰ سکه باشد و او دارای فرزند باشد، ۲۵ سکه (یک چهارم) به عنوان سهم الارث به شوهر تعلق می گیرد و او تنها باید ۷۵ سکه باقیمانده را به سایر وراث پرداخت کند.

سهم فرزندان از مهریه مادر فوت شده

فرزندان، چه دختر و چه پسر، پس از شوهر و والدین، از مهم ترین وراث محسوب می شوند. آنها به عنوان وارث، حق مطالبه سهم خود از مهریه مادر فوت شده را دارند. نحوه تقسیم بین فرزندان به این شکل است:

• پسر دو برابر دختر ارث می برد.
• در صورتی که فرزندان بلافصل (مستقیم) فوت کرده باشند، نوه ها به جای آنها و به نسبت سهم پدر یا مادر فوت شده خود ارث می برند.

مثال عینی: فرض کنید مهریه زن ۱۰۰ سکه است و او یک شوهر، یک پسر و یک دختر دارد. ابتدا سهم شوهر (یک چهارم از ۱۰۰ سکه) که ۲۵ سکه است، کسر می شود. ۷۵ سکه باقیمانده بین پسر و دختر تقسیم می شود، به طوری که پسر دو برابر دختر ارث ببرد. یعنی ۷۵ سکه به سه قسمت تقسیم می شود (پسر ۲ سهم، دختر ۱ سهم). پس پسر ۵۰ سکه و دختر ۲۵ سکه از مهریه را دریافت می کنند.

سهم پدر و مادر از مهریه زن فوت شده

پدر و مادر زن متوفی نیز از جمله وراث او هستند و بسته به شرایط، سهمی از مهریه دخترشان را دریافت می کنند:

• در صورت وجود شوهر و فرزند: هر یک از پدر و مادر، یک ششم از کل مهریه را به ارث می برند.
• در صورت وجود شوهر و عدم وجود فرزند: ابتدا سهم شوهر (نصف مهریه) کسر می شود. از باقیمانده، مادر یک سوم و پدر دو سوم را به ارث می برند.

مثال کاربردی: اگر مهریه ۶۰ سکه باشد و زن یک شوهر، پدر و مادر داشته باشد اما فرزندی نداشته باشد. ابتدا سهم شوهر (نصف مهریه) ۳۰ سکه کسر می شود. از ۳۰ سکه باقیمانده، مادر ۱۰ سکه (یک سوم) و پدر ۲۰ سکه (دو سوم) را دریافت می کنند.

سایر طبقات ارث: اشاره ای کوتاه

در صورتی که هیچ یک از وراث طبقه اول (شوهر، فرزندان، پدر و مادر) در قید حیات نباشند، نوبت به طبقات بعدی ارث می رسد. این افراد شامل اجداد، خواهر و برادر و اولاد آن ها، و در نهایت عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها و اولاد آن ها می شوند که مهریه نیز بر اساس قواعد مربوط به هر طبقه، میان آنها تقسیم خواهد شد. اما این موارد کمتر رایج هستند.

چگونگی محاسبه مهریه زن فوت شده: نرخ روز یا زمان فوت؟

یکی از سوالات حیاتی در مسیر مطالبه مهریه زن فوت شده، نحوه محاسبه آن است. آیا مهریه بر اساس ارزش روز محاسبه می شود، یا همان مبلغ زمان عقد و یا ارزش زمان فوت؟ این موضوع، به ویژه برای مهریه های وجه رایج (پول نقد) که تحت تأثیر تورم قرار می گیرند، اهمیت بسزایی دارد و می تواند تفاوت چشمگیری در مبلغ نهایی ایجاد کند.

مهریه وجه رایج (پول نقد): ابهامات و رویه قضایی

مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، چنانچه مهریه وجه رایج (پول نقد) باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه در زمان پرداخت مهریه نسبت به سال وقوع عقد، محاسبه و تعدیل می شود. این حکم در زمان حیات زن، به وضوح اجرا می شود و هدف آن حفظ ارزش واقعی مهریه در برابر تورم است. اما پس از فوت زن، رویه قضایی و دیدگاه ها کمی متفاوت می شود.

تفاوت کلیدی با زمان حیات: زمان مبنای محاسبه
در مورد مهریه وجه رایج زن متوفی، سوال مهم این است که نرخ روز بر اساس کدام روز محاسبه می شود؟ آیا نرخ تورم تا زمان فوت زن ملاک است یا تا زمان پرداخت به ورثه؟ این تفاوت، نکته ای بسیار مهم است که بسیاری از محتواهای حقوقی به آن به تفصیل نمی پردازند.

با استناد به آیین نامه اجرایی تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه، اغلب رویه این است که در مواردی که مهریه باید از ترکه شوهر پرداخت شود (یا در مورد فوت زن)، مبنای محاسبه، تاریخ فوت زن در نظر گرفته می شود. این بدان معناست که ورثه نمی توانند مهریه را تا زمان پرداخت به نرخ روز مطالبه کنند، بلکه ارزش آن در زمان فوت زن ملاک قرار می گیرد.

فرمول یا روش کلی محاسبه بر اساس شاخص بانک مرکزی (که توسط قوه قضاییه هر سال اعلام می شود) صورت می پذیرد. در این حالت، مبلغ مهریه زمان عقد، در شاخص سال فوت ضرب شده و بر شاخص سال عقد تقسیم می شود. این موضوع تفاوت آشکاری با مهریه در زمان حیات زن دارد که تا زمان اجرای حکم و پرداخت، به نرخ روز محاسبه می شود.

مهریه غیر وجه رایج (سکه، طلا، ملک و…): عین مهریه ملاک است

اما اگر مهریه زن، چیزی غیر از وجه رایج باشد، مانند تعداد مشخصی سکه طلا، یک قطعه ملک، یک دستگاه خودرو، یا هر مال مشخص دیگری، وضعیت کاملاً متفاوت است. در این موارد، نیازی به تعدیل یا محاسبه بر اساس نرخ تورم نیست. ورثه زن، دقیقاً همان چیزی را که در عقدنامه به عنوان مهریه تعیین شده است، مطالبه می کنند. به عنوان مثال، اگر مهریه زن ۵۰۰ سکه بهار آزادی بوده باشد، ورثه حق مطالبه همان ۵۰۰ سکه را دارند، صرف نظر از اینکه ارزش ریالی سکه در زمان فوت یا زمان پرداخت چقدر تغییر کرده باشد. عین مهریه به ورثه تعلق می گیرد و تغییر ارزش آن ملاک نیست.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه زن فوت شده: از مدارک تا اجرا

پس از درک ماهیت مهریه و نحوه تقسیم آن، گام بعدی شناخت مسیر عملی و قانونی برای مطالبه آن است. این مسیر، شامل چند مرحله کلیدی است که با جمع آوری مدارک آغاز شده و تا اجرای حکم و وصول مهریه ادامه می یابد. طی کردن این مراحل با دقت و آگاهی، به ورثه کمک می کند تا حقوق خود را به نحو مؤثرتری پیگیری کنند.

گام اول: جمع آوری مدارک ضروری

پیش از هر اقدامی در محاکم قضایی، آماده سازی و جمع آوری مدارک لازم، اساسی ترین مرحله است. این مدارک، پایه های دعوای حقوقی شما را تشکیل می دهند:

• گواهی فوت زن: این مدرک رسمی، که از سازمان ثبت احوال اخذ می شود، تاریخ و علت فوت را تأیید می کند و برای اثبات فوت متوفی ضروری است.
• عقدنامه ازدواج: سند رسمی ازدواج که حاوی اطلاعات دقیق مهریه، تاریخ عقد، و مشخصات زوجین است، اصلی ترین مدرک برای اثبات حق مهریه به شمار می رود. وجود این سند حیاتی است.
• گواهی انحصار وراثت (مهم ترین مدرک): این گواهی که توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صادر می شود، تعیین می کند که چه کسانی ورثه قانونی زن متوفی هستند و سهم الارث هر یک چقدر است. بدون این گواهی، ورثه نمی توانند ادعای مطالبه مهریه را مطرح کنند.
  • نحوه دریافت: درخواست آن به همراه مدارک شناسایی ورثه، گواهی فوت، و استشهادیه شهود به شورای حل اختلاف ارائه می شود. پس از بررسی مدارک و آگهی در روزنامه (برای انحصار وراثت نامحدود)، گواهی صادر می گردد.
  • تفاوت انحصار وراثت محدود و نامحدود: برای اموال کمتر از مبلغی مشخص (که هر سال تغییر می کند)، گواهی انحصار وراثت محدود صادر می شود که نیاز به آگهی ندارد و سریع تر انجام می شود. برای مهریه های با ارزش بالا، گواهی نامحدود لازم است.
• مدارک شناسایی ورثه: شامل کپی برابر اصل کارت ملی و شناسنامه تمامی وراث.
• لیست اموال شوهر (در صورت وجود): اگر ورثه از اموال قابل توقیف شوهر اطلاع دارند، می توانند این اطلاعات را به دادگاه ارائه دهند تا فرآیند توقیف اموال تسریع شود.

گام دوم: مرجع صالح برای طرح دعوا: دادگاه خانواده

پس از جمع آوری مدارک، ورثه باید دعوای مطالبه مهریه را در مرجع صالح مطرح کنند. در ایران، دادگاه های خانواده دارای صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به کلیه امور مربوط به مهریه هستند. صلاحیت محلی نیز بر اساس محل اقامت شوهر تعیین می شود.

گام سوم: تنظیم و ثبت دادخواست: شروع مسیر قانونی

تنظیم دادخواست، مرحله ای حساس است که باید با دقت فراوان انجام شود. در این دادخواست:

• خواهان: ورثه متوفی (به صورت جمعی یا هر کدام به تنهایی) به قائم مقامی از زن متوفی.
• خوانده: شوهر زن متوفی.
• خواسته: مطالبه مهریه (با ذکر تعداد سکه، مبلغ وجه رایج و… ) و تقاضای محاسبه آن بر اساس شرایط قانونی.

دادخواست باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. در این مرحله، باید کلیه مدارک جمع آوری شده نیز ضمیمه دادخواست شوند.

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع شده و جلسات دادرسی تعیین می شود. در این جلسات، ورثه یا وکیل آنها باید ادعای خود را اثبات کنند و شوهر نیز می تواند دفاعیات خود را ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات طرفین، حکم مقتضی را صادر می کند. در صورت صدور حکم به نفع ورثه، این حکم در صورت اعتراض طرفین، در دادگاه تجدیدنظر بررسی شده و پس از قطعیت، قابلیت اجرا خواهد داشت.

گام پنجم: اجرای حکم و وصول مهریه

پس از صدور رأی قطعی و لازم الاجرا، نوبت به مرحله اجرا می رسد. در این مرحله، ورثه باید درخواست صدور اجرائیه را از دادگاه داشته باشند. با صدور اجرائیه، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود.

اجرای احکام، به شناسایی و توقیف اموال شوهر اقدام می کند. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، حقوق و مستمری، ملک، خودرو، یا سایر دارایی ها باشد. در صورت لزوم، اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش رسیده و مبلغ حاصله به نسبت سهم هر وارث، به آنها پرداخت می شود.

نقش بی بدیل وکیل متخصص: تضمین کننده مسیر

همانطور که مشاهده می شود، فرآیند مطالبه مهریه زن فوت شده، دارای پیچیدگی های حقوقی و اداری بسیاری است. از جمع آوری مدارک صحیح و کامل گرفته تا تنظیم دادخواست، پیگیری جلسات دادگاه و اجرای حکم، تمامی مراحل نیازمند دانش و تجربه حقوقی است. در این مسیر، مشاوره و استخدام یک وکیل متخصص خانواده و ارث، می تواند به شما کمک کند تا این فرآیند با سرعت و دقت بیشتری طی شود و حقوق شما به درستی احقاق یابد.

سناریوهای خاص و نکات تکمیلی در مطالبه مهریه زن فوت شده

در کنار قواعد کلی، برخی شرایط خاص نیز وجود دارد که فرآیند مطالبه مهریه زن فوت شده را تحت تأثیر قرار می دهد. شناخت این سناریوها و نکات تکمیلی، می تواند به ورثه در مواجهه با موقعیت های پیچیده تر، دیدی جامع تر و کارآمدتر ببخشد.

اعسار از پرداخت مهریه زن فوت شده: حق شوهر برای تقسیط

ممکن است شوهر پس از فوت همسرش، توانایی مالی لازم برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد. در چنین شرایطی، قانون این حق را به او می دهد که همانند زمان حیات زن، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی شوهر و اثبات عدم توانایی او در پرداخت یکجای مهریه، می تواند حکم به تقسیط مهریه صادر کند.

تفاوت اساسی اعسار در زمان حیات و پس از فوت زن، در مخاطبان وراثتی است. در زمان حیات، زن خود طرف تقسیط مهریه است، اما پس از فوت، ورثه به عنوان طلبکار شناخته می شوند. این امر ممکن است در مذاکرات و پذیرش شرایط تقسیط، تفاوت هایی را ایجاد کند، اما اصل حق اعسار برای شوهر همچنان پابرجاست.

مهریه مادر فوت شده بعد از فوت پدر (یا ناپدری): پیچیدگی های ارث

گاهی اوقات، پیچیدگی زمانی بیشتر می شود که نه تنها زن (مادر) فوت کرده باشد، بلکه پس از او، شوهرش (پدر) نیز از دنیا رفته باشد. در این حالت، فرزندان برای مطالبه مهریه مادرشان، باید آن را از ترکه پدر مطالبه کنند. مهریه مادر، به عنوان یکی از دیون ممتاز پدر، قبل از تقسیم سایر اموال او بین وراثش، باید پرداخت شود.

اگر پدر پس از فوت مادر، ازدواج مجدد کرده باشد و همسر دوم نیز از او مهریه طلبکار باشد، مهریه مادر همچنان بر مهریه همسر دوم اولویت ندارد، بلکه هر دو جزو دیون ممتاز ترکه پدر محسوب می شوند. در این سناریو، فرزندان باید دعوای مطالبه مهریه مادر را به طرفیت ورثه پدر (از جمله همسر دوم و سایر فرزندان) مطرح کنند.

حالت دیگری نیز ممکن است رخ دهد: اگر مادر پس از فوت همسر اولش، مجدداً ازدواج کرده و از همسر دومش (ناپدری فرزندان) نیز مهریه داشته باشد و سپس هم مادر و هم ناپدری فوت کنند. در این صورت، فرزندان از ازدواج اول می توانند مهریه مادر را از ترکه ناپدری خود (همسر دوم مادر) مطالبه کنند.

قتل همسر توسط شوهر و تأثیر آن بر مهریه

یکی از تلخ ترین سناریوها، قتل همسر توسط شوهر است. در این شرایط، بر اساس ماده ۸۸۵ قانون مدنی، قاتل از ارث محروم می شود. بنابراین، شوهر قاتل، نه تنها از اموال همسرش (از جمله سهم الارث مهریه) ارث نمی برد، بلکه همچنان موظف به پرداخت کل مهریه به سایر ورثه زن خواهد بود. مهریه در این حالت، همچنان یک دین است و باید به وراث قانونی متوفی پرداخت شود و قاتل از هیچ سهمی برخوردار نیست.

مهریه، جزء دیون ممتاز: اولویت پرداخت

مهریه زن، جزو دیون ممتاز محسوب می شود. این بدان معناست که در صورت وجود دیون متعدد بر عهده مرد (چه در زمان حیات او و چه پس از فوتش از ترکه او)، مهریه بر بسیاری از دیون عادی دیگر ارجحیت دارد و باید ابتدا تسویه شود. این اولویت، تضمینی برای حقوق مالی زن و ورثه اوست.

آیا مهریه زن فوت شده مشمول مرور زمان می شود؟ پاسخی قاطع

برخی این سوال را مطرح می کنند که آیا با گذشت زمان طولانی پس از فوت زن، حق مطالبه مهریه ساقط می شود؟ پاسخ قاطعانه این است که خیر. مهریه، یک دین و حق مالی است و بر اساس قوانین فعلی کشور ما، مشمول مرور زمان نمی شود. بنابراین، ورثه می توانند هر زمان که بخواهند، نسبت به مطالبه مهریه زن متوفی اقدام کنند و این حق، با گذشت زمان از بین نمی رود.

سوالات متداول

آیا با فوت زن، مهریه او ساقط می شود؟

خیر، با فوت زن، مهریه او ساقط نمی شود. مهریه یک دین است که از زمان عقد بر ذمه مرد قرار می گیرد و با فوت زن، این حق مالی به ورثه قانونی او منتقل می شود و آنها می توانند آن را مطالبه کنند.

مهریه زن فوت شده به چه کسانی می رسد؟

مهریه زن فوت شده به عنوان بخشی از ترکه او، بر اساس طبقات و درجات ارث بین ورثه تقسیم می شود. این افراد شامل شوهر، فرزندان (دختر و پسر)، و پدر و مادر متوفی هستند. سهم هر یک بسته به ترکیب وراث متفاوت است.

نحوه محاسبه مهریه زن فوت شده (به نرخ روز یا زمان فوت) چگونه است؟

اگر مهریه وجه رایج (پول نقد) باشد، در رویه قضایی معمولاً ارزش آن در تاریخ فوت زن ملاک محاسبه قرار می گیرد و بر اساس شاخص بانک مرکزی تعدیل می شود. اما اگر مهریه غیر وجه رایج (مانند سکه، طلا، یا ملک) باشد، عین همان مهریه به ورثه تعلق می گیرد و تغییر ارزش آن ملاک نیست.

برای مطالبه مهریه زن متوفی چه مدارکی لازم است؟

مدارک اصلی شامل گواهی فوت زن، عقدنامه ازدواج و مهم تر از همه، گواهی انحصار وراثت است که مشخص می کند چه کسانی ورثه قانونی هستند و سهمشان چقدر است. همچنین مدارک شناسایی ورثه نیز لازم است.

آیا شوهر می تواند مهریه همسر فوت شده خود را قسطی پرداخت کند؟

بله، اگر شوهر توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند با ارائه دادخواست اعسار، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه را داشته باشد. دادگاه با بررسی شرایط مالی او، حکم مقتضی را صادر می کند.

سهم پدر و مادر از مهریه زن فوت شده چقدر است؟

سهم پدر و مادر بستگی به وجود یا عدم وجود فرزندان متوفی دارد. اگر زن متوفی فرزند داشته باشد، پدر و مادر هر کدام یک ششم از کل مهریه را به ارث می برند. اگر زن فرزندی نداشته باشد، پس از کسر سهم شوهر، مادر یک سوم و پدر دو سوم باقیمانده را ارث می برند.

اگر هم پدر و هم مادر فوت کرده باشند، فرزندان چگونه می توانند مهریه مادرشان را مطالبه کنند؟

اگر مادر فوت کرده و سپس پدر نیز از دنیا رفته باشد، فرزندان می توانند مهریه مادرشان را از ترکه پدر مطالبه کنند. مهریه مادر به عنوان یکی از دیون پدر محسوب شده و قبل از تقسیم سایر اموال او، باید به فرزندان پرداخت شود.

آیا مهریه در عقد موقت پس از فوت زن به ورثه می رسد؟

بله، در عقد موقت نیز اگر مهریه به درستی تعیین شده باشد، با فوت زن، حق مطالبه آن به ورثه او منتقل می شود و آنها می توانند آن را از مرد مطالبه کنند.

مدت زمان خاصی برای مطالبه مهریه زن فوت شده وجود دارد؟

خیر، مهریه یک دین و حق مالی است و بر اساس قوانین جاری ایران، مشمول مرور زمان نمی شود. بنابراین، ورثه می توانند هر زمان که بخواهند، نسبت به مطالبه آن اقدام کنند و این حق از بین نمی رود.